Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Tradycjaintelektualnauniwersytetuwobecwyzwańwspółczesności
19
teczne,gdykoniunkturalnezmianyniezagoszczą„napokojach”
uniwersytetu.Przytymnieoznaczatojeszcze,iżmusisięonzamy-
kaćnasamożycie.Wprawdzieniemabezpośredniegowpływuna
dziejącesięwydarzenia,aleprzecieżkwestiaichocenzawszepozo-
stajewgestiiokreślonegosystemuwartości.Gdziezaś,jaknie
wmurachszacownegouniwersytetumożesięonazrodzić,anastęp-
niezamieszkać?Czynietamwłaśniedostojeństwoprawdytrwale
zostajezachowaneikonsekwentniepodtrzymywane?Zapewnetak,
choćspóropraktycznośćbadańnaukowychnietraciswegoznacze-
nia.Wystarczywspomnieć,iżbrakwpływunabieżącewydarzenia
niebędzieuciążliwy,jeśliuprzytomnimysobie,żetowłaśnienauka
wyznaczacel,doktóregopotrzebyspołecznekonsekwentniemuszą
zmierzać.Izapewneniepotrzebadodatkowychuzasadnień,aby
wykazać,iżwyłączniepodsztandaremprawdymożeonzostać
osiągnięty.
Wszakdopierotozbliżadocałkowitegowyzwoleniaodnakazów
niewynikającychzracjonalnejpowinności.Nieulegawątpliwości,iż
gwarancjąjejistnieniabyłaijestwspólnotajęzykowaiświatopoglą-
dowa,scalającaeuropejską„republikęuczonych”wjednym,ży-
wym,zwartymiuniwersalnymnurcie„komunikacyjnejwspólnoty
intelektualnej”.Azatemtoonawłaśnie,znaczonarodowodem
universitas,tworzyłanaukowyklimatEuropy.Potrzebabyłodopiero
nowożytnychprocesówmodernizacyjnych,wespółztowarzyszą-
cymimrozumieniemfilozofii,abyprzednowoczesnyuniwersalizm
mógłzostaćpoważniezreformowany.Stałosiętomiędzyinnymiza
sprawąreformacjiizrodzonychzniejtendencjinacjonalistycznych,
zpowstaniempaństwanarodowegowłącznie,konsolidującegospo-
łeczeństwawwyraźnieokreślonegrupynarodowościowe,budujące
własnątożsamośćkulturowąnajęzykachnarodowych.Dziękiich
dynamice,powodującejprzyspieszonyrozwójliteratury,sztukiina-
uki,awśladzatymzapotrzebowaniewładzypaństwowejnawyso-
kokwalifikowanekadryadministracyjne,szkoływyższewłączone
zostająwstrukturypaństwajakojegocentralneelementy.Wówczas
to,wskutekstopniowej,aczkonsekwentnejlaicyzacjiżyciapublicz-
negoispołecznego,następujepowiązanieichlosówzcałymapara-
tempaństwapolitycznego.
Widocznejesttozwłaszczawsytuacji,gdyszkoływyższestają
siękuźniamielitkierowniczych,któremusząbyćreprodukowanena
potrzebyżyciapublicznego.Przymustenodzwierciedlaogólnykie-
