Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Retoryka-wartości:sprzeczność,marzenieczyfakt?
17
Jednakdotychjakżetrafnychuwagdodaćtrzebauwagi,jakieczyniMax
Schelernatemathierarchiiwartości(Scheler1967,1517-1540)1.Azatemwten
sposóbokreśliłem,jakwniniejszymtekścierozumiemrelacjępomiędzy
retorem,jegotekstemawartościami.
20Problem
Przypomnętuprzynajmniejfragmentrozważań,jakienatentematprzedsta-
wiłPlatonwFajdrosie,określającproblemnastępująco:
Ajaktakiretor,któryniewie,cojestdobreizłe,amaprzedsobązgromadzenie,
któretakżetegoniewie,ionjeprzekonywainakłania-niewtakiejmarnejspra-
wiejakta,żebypochwałęosławygłaszałnibykonia-alejeślionzłoprzedstawi
jakodobro,adbającoopiniętłumu,nakłoniichdoczynuzłego,zamiastdodobre-
go,tojakmyślisz,jakipóźniejplonzbierzesztukaretorycznaztakiegoposiewu?
(PL.,Phaed.,260D).
Niebędęanalizowałcałościtychrozważań,bowiemzakładam,iżsąone
doskonaleznane.Zacytowanyfragmentwprowadzanasinmediasres.
Stajemywobecbardzozłożonegoproblemu,bowiemniedośćżewzależ-
nościodprzyjętychzałożeńfilozoficznychzmienisięsystemwartości,któ-
ryprzyjmujemówca,toprzecieżmusimyjeszczebraćpoduwagękontekst,
wktórympojawiasię(orazjestanalizowany)konkretnytekst.
30Przykłady
Abyproblemomówić,trzebasięgnąćpoprzykłady.Wybórichjestoczywiście
subiektywny,zwłaszczażedefinicjaobupodstawowychterminów,jakwska-
załem,jesttujednymzkluczydopoprawnegoopisaniaproblemu.
PierwszymprzykładembędziefragmentzpowieściM.G.LewisaPostrach
Wenecji.Wtokudyskusjimiędzyprotagonistą(Abellino=Rosalvo)aanta-
gonistą(Matteo)padająnastępującesłowa:
1Przypomnętylko,iżwedługgSchelera(za:Tischner2008,385-393):wartościosóbsąwyż-
szeniżwartościrzeczy;wartościaktówświadomościsąwyższeniżwartościfunkcji;wszelkawar-
tośćdziałańzamierzonychjestwiększaniżwartośćdziałańpłynącychzprzypadku,zeszczęśli-
wegozbieguokoliczności;wartośćintencjijestwyższaniżwartośćstanówuczuciowych.Itrzeba
pamiętać,iż:hierarchiawartościniezależyoddekretówzewnętrznych,niezależyodnaszych
decyzji(ibidem,389).
