Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
JakubZ.Lichański
[1]Wiedz,żenajemnyzabójcamusiwznieśćsięponadnaiwne,przestarzałeopo-
wiastkinianiekocnocieiprzestępstwie.[2]Czymjestcnota?[3]Czymjestprze-
stępstwo?[4]Niczymwięcej,jaktylkopojęciami,którezostałyuświęconeprzez
rozmaiteformyrządów,tradycje,obyczajeiwychowanie,itotakimipojęciami,
którymludziezdolnisąnadaćrazcechyzaszczytne,toznów-ponieważleżyto
wichmocy-uważaćje,wzależnościodnastroju,zaniegodneizłe.[ś][5]czym
zatemjestrzeczzwanahonorem?![6]Jesttotylkosłowo,pustydźwięk,urojony
kapryswyobraźni.[ś][7]poczytywałemsobiezasłusznenieprzerywaćstudiów,
dopókinienauczyłymnieonefilozofiinatyle,abyniedrżećzobawyprzeduroje-
niami,któretworzynaszawłasnawyobraźnia(Lewis1960,23-24,25-26).
TawypowiedźMatteajestdziwacznąmieszaninąpoglądów,którewcało-
ścitworząnpiękną”,erystycznąkonstrukcjęargumentacyjną.Zwracamuwa-
gę,żezdania[2],[3],[5]sąpytaniamiretorycznymi,aodpowiedźjestpozornie
prawdziwa,por.zdania[4]i[6]2.Autorpokazuje,jakmożnauniknąćpoważ-
nejodpowiedzi(zarazemdajejejzłudzenie,bowiemwpewnymsensiema
rację)nabardzozłożoneiważkiepytania.Całośćrozumowanianiezachowu-
jenawetpozoruargumentacji;cowięcej-zdanie[4]świadomie,aczwspo-
sóbukryty,wprowadzadodatkowerozumowanie.Tozrównanietakróżnych
kategorii,jakformyrządów,tradycje,obyczaje,wychowaniejakowyjaśnie-
nie(?),skądwzięłysiętakiekategorie,jakcnotaczyprzestępstwo.Zwracam
uwagę,żezdanie[1]jestniedomówieniem,aukrytyfragmentrozumowania
zrównujepojęciacnotyiprzestępstwaztreściaminopowiasteknianiek”,czy-
linp.zbaśniami.
Swojądrogązacytowanyfragmentjestniezwykleinteresujący,bowiem
fałszywośćrozumowaniaMatteanbijewoczy”,aleudowodnienie,njakto
jestzrobione”,niejesttakieproste3.Powiedziećwreszcietrzeba,iżcelem
wypowiedziMatteajestzakwestionowanieenmasseistnieniajakichkolwiek
wartości;wszystkieonesątylkopewnymikonwencjamijęzykowymiiseman-
tycznymi!Jesttozatemwypowiedź,któradoostatecznychgranicdoprowadza
2Wpewnymsensiezdaniateorzekają,jednaktylkodopewnegostopnia,oczywistość:wska-
zanepojęciasąfaktyczniesłowami(językówangielskiegoipolskiego).Jednakniemamywyjaś-
nieniaznaczeniapojęćidlategocałośćmacharakterrozumowańerystycznych.Wdodatkunie
odnosząsiędoprzedmiotu,obiektu,awskazujątylkonaichznaczeniesłownikowe.Cowięcej-
wzdaniu[4]jestpodanaprawdziwainformacjanatemathistorycznejzmiennościtreścipojęcia.
Całerozumowaniendomagasię”wprowadzeniarozróżnienia,którejednakdopieroprawiesto
latpóźniejzaproponujeG.Fregewswejrozprawie:ÜberSinnundBedeutung(1892).
3TuażprosiłobysięprzywołanierozważańJózefaTischnerazjegowykładówEtykaahisto-
ria(Kraków2008),szczególniewczęścipoświęconejanaliziepoglądówImmanuelaKantana
kwestieetykiorazwartości;problemtenjednakpozostawiamdoomówieniawinnymmiejscu.
