Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Retoryka-wartości:sprzeczność,marzenieczyfakt?
23
Niestety-mająonecharaktersubiektywny.Niezmieniatofaktu,żeukłada-
jąsięwokreślonąhierarchię,idopewnegostopniaowahierarchiaogranicza
etykęprawnatury.Retoryka-pozapierwszymprzykładem-podporządko-
wujesię,zgodniezzasadąPlatona,regułometyki(wujęciuKantaiSchelera).
Śmiemtwierdzić,żejesttopostępowaniewpełnioczywiste-mówiotym
wyraźnieKwintylian,gdypowiada,iżoratorestvirbonusdicendiperitus
(QUINT.XII,1.1).Kluczowejestoczywiścieokreślenie:virbonus,którewią-
zaćwinniśmynietylkozKatonem,alezcharakterystycznymdlaRzymian
nmyśleniemoaktywnościoratorskiej”,któracechowaćwinnawłaśnieetyka
(Dominik2017,161-162in.).
50Dyskusja
Czyjednakrozważaniatuzaproponowanesąpoprawne?Ostatecznieopieram
sięnaważkich,alejednakdośćspecyficznychanalizachkwestiizarównoiety-
ki,jakiwartości.Sądzę,żeniemożetobyćprzeszkodąwopisieorazanalizie
problemu;gdywystępujęjakomówca,muszęmiećjasnookreślonynietylko
celswejmowy,aletakżezespółwartości,którymnadamwniejkonkretny
kształtsłowny.
Ijestdośćobojętneczyodwołamysiędokoncepcjinetykisłowa”(por.Puzy-
nina1997),czydongrzecznościjęzykowej”(por.Marcjanik2007),czydokwe-
stii,któreporuszyłemwniniejszymstudium.Wewszystkichwypadkachtonie
wartościsąpodporządkowanesłowom,alesłowadobieranetak,abywyrazić
określonewartości.Konstatacjajesttrywialna,aczprzykładwziętyzpowieści
MatthewGregory’egoLewisa(żenieodwołamsięnp.dowypowiedziniektó-
rychpolitykówzIpołowyXXwieku),pokazuje,iżnaruszenietejzasady(zmo-
dyfikowanazasadadecorum)możebyćnagminne(Frankfurt2008).
Dlategowartoitrzebaprzypominać,żeetykaiwartościnidą”przedretoryką
itooneokreślająlub,ostrożniej,powinnyokreślaćnasząmowę,resp.tekst.
60Konkluzje
Wbrewpozoromkonkluzjeniesąoczywiste.Aczlubybyłbysąd,żeretoryka
iwartościsązesobąnzrośniętejaksyjamscybliźniacy”,towsposóboczywisty
jesttozdaniejeśliniefałszywe,toconajmniejszalenieryzykowne.Możnaaż
zawieleprzywołaćprzykładówgłębokiegonaruszeniategosądu.
Niestety-prawdziwośćsąduPlatonazFajdrosanieoznacza,żeautoma-
tyczniekażdymówcabędziesiędoniegostosował.Prawdziwszawydajesię
