Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Częśćpierwsza
negodorobku(liczącegoponad200mów)donaszychczasówzachowały
się34mowy:25mówwcałości,aresztafragmentarycznie.Donajbar-
dziejznanychmówLizjaszanależyprzemówienieoskarżycielskie(mowa
XII)wygłoszonewewłasnejsprawieprzeciwEratostenesowi,byłemu
członkowiTrzydziestutyranów,podejrzanemuospowodowanieśmierci
LizjaszowegobrataPolemarcha.Odpoczątkudokońcatrzymaonawna-
pięciu,dziękizdolnościwydobywaniawprostychsłowachwielkiego,
dramatycznegopatosuzwydarzeńpamiętnegoroku404p.n.e.Wówczas
oligarchicznyreżim,żądnykrwiipieniędzy,unicestwiałmasowowma-
jestacieprawaswychpolitycznychoponentów.Mowataprzynosiwiele
cennychinformacjihistorycznychorządachTrzydziestutyranóworaz
wielecennegomateriałuautobiograficznego.TwórczośćLizjaszajest
przeciwieństwemwybujałegostyluGorgiaszowego.Toteżstarożytność
uznałaLizjaszazamistrzastyluprostego,jasnegoinaturalnego.Posługi-
wałsięonjęzykiempotocznym,aleniepospolitym.ZimieniemLizjasza
samorzutniekojarzysiędziśterminethopoiia.Piszącmowę,przedstawiał
wniejtakącharakterystykęklienta,któranajbardziejmogłasięspodo-
baćwyrokującemusądowi.Jegopodstawowymcelembyłowygranie
sprawyzawszelkącenę.Awięcnieosiągnięcieefektuartystycznego,
leczpraktycznego.Dlategotworzyłcharakterystykęczłowiekauczciwe-
go,godnegozaufaniaimówiącegoprawdę(Turasiewicz1975:82in.).
Cechącharakterystycznąjegostylujestnietylerezygnacjaześrodków
sztukiorazunikaniewszelkiejprzesadnejornamentykisłowa,ileukry-
waniepodpozoremnaturalnościiprostotywysokiegooratorskiegoipi-
sarskiegokunsztu.Wszystko,conapuszone,niezwykłeizbytozdobne
jestnienaturalne,czyniwrażeniesztuczności,azatemniebudziwśród
słuchaczyzaufaniadoprzemawiającego.Tewszystkieprzymiotysprawi-
ły,żeLizjaszuchodzizanajwybitniejszegologografa1attyckiego(Lizjasz
1998).
SzczególnemiejscewrozwojuwymowygreckiejzajmujeIzokrates
(436-338p.n.e.),wybitnymówcaiteoretykstylu.Łączydwawielkiena-
zwiska:GorgiaszaiDemostenesa.OdGorgiaszaprzejąłnarzędziereto-
rycznejsztuki,wygładziłjeiudoskonalił,poczymprzekazałjeDemo-
stenesowi,którysięnimposłużyłwmistrzowskisposób.Zewzględuna
zbytsłabygłosizpowoduwrodzonejnieśmiałościsamnigdynieprze-
mawiał,pisałjednakmowysądowe,popisoweipolitycznenazamówie-
1Logografowieattyccy-mówcywAtenachpiszącynazamówieniemowy,które
ichklienciwygłaszaliprzedsądem.
