Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AnnaKucz•Retorykaioratorstwowstarożytności
21
nie,wktórychstałsięuznanymmistrzem.Odznaczająsięoneniezrów-
nanądoskonałościąformalną.Jegostyljednakwydajesiębyćodbiciem
absolutnegobrakuemocji,jestczymśgładkimjakmarmur,aleteżjak
marmurzimnym(Norden1971:113).WmowiePrzeciwsofistomkryty-
kujeaktualnystannauczania.Izokrates,zwracającsięogólnieprzeciw
sofistom,manamyślinauczycieliiwychowawcówpodszywającychsię
podmianofilozofów,zwłaszczanauczycieliwymowypolitycznej,którzy
utrzymują,żepotrafiąkażdegonauczyćsztukiprzemawiania,bezwzglę-
dunajegozdolności.W390r.p.n.e.wAtenachzałożyłszkołęretorycz-
ną,którabyłapierwsząwEuropieśredniąszkołąogólnokształcącą,przy-
gotowującąuczniówdopełnieniastanowiskpaństwowych.Uchodziła
onazakuźniętalentówicharakterów.Programjejobejmowałretorykę,
atakżenaukępewnychelementówhistoriiliteratury,historii,prawa,
anawetpsychologii.Słynęłaonazpełnychumiarupraktykpedagogicz-
nych,wiernościideałometycznymorazotwarcianaróżneprądyintelek-
tualne(Podbielski2004:12).ZdaniemIzokratesaretorykajestczymś
pożytecznymwżyciu,zaśto,copożytecznemusibyćmoralne,toteżre-
torykajestmoralnaiuczymoralności.SztukawymowydlaIzokratesato
systemkulturyopartynahumanistycznychzasadach.
UczniemIzokratesazaśbyłm.in.Demostenes(384-322p.n.e.).Za-
równoczasynowożytne,jakistarożytneprzyznająDemostenesowity-
tułnajwiększegomówcyGrecji.Zaliczonydokanonu10mówców,uwa-
żanybyłzawspaniałegostylistęiwielkiegopolityka.Pisałmowysądowe
wsprawachcywilnychipolitycznych.ZachowanaspuściznaDemostene-
saobejmuje61móworaz6listów(niektóreuważasięzanieautentycz-
ne).42mowyreprezentująwymowęsądową,16mówwymowędorad-
czo-polityczną,2mowywymowępopisową.Tworzywemliterackimmów
Demostenesajestprzedewszystkimjęzykcodzienny,niepozbawionyko-
lokwializmów,anawetwulgaryzmów.Cechęcharakterystycznąjegosty-
lustanowidbałośćoprzejrzystość,ułatwiającąsłuchaczomzrozumienie
wyrażonychmyśli,atakżezamierzonanieregularność.OtóżDDemoste-
nesowafrazacharakteryzujesięzróżnicowaniemstrukturalnym.Cza-
semjestdługa,jakgdybyunoszonanafalachmyśliiuczuć.Innymrazem
krótka,zwłaszczagdysątopytania,bądźpolecenia”(Turasiewicz1991:
CVI).Tennatłokkrótkichzdań,oszałamiającyiwyprowadzającyprze-
ciwnikazrównowagi,atakżepotęgującynapięciesłuchaczy,jestśrod-
kiemretorycznejpsychagogii.ToteżDemostenesanazwanomistrzem
trzechstylów.Gorgiaszspecjalizowałsięwstylupodniosłym,Lizjasz
wprostym,aIzokrateswśrednim.Demostenesnatomiastwmistrzow-
