Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Retoryka
dialogw,zbliżonychcharakteremdodialogwplatońskich.Dotegorodzajupism
należałwięcrwnieżGryllos,zawierającyprawdopodobniepodobnąkrytykę
sofistycznejretorykijakplatońskiGorgiasz.
ZbieżnośćpoglądwPlatonaimłodegoArystotelesawkwestiachretorykijest
poświadczonaprzezatakuczniaIsokratesa,Kefisodorosa,naobydwufilozofw
22
.
SukcesszkołyretorycznejIsokratesastałsięjednakprawdopodobniepierwszym
impulsemdorewizjipoglądwobufilozofwnanaturęretorykiiznaczenie
retorycznegowykształcenia.Znalazłotoodbicie,zjednejstrony,wFajdrosie
Platona,zdrugiejzaś,wprowadzonychprzezArystotelesawykładachretoryki
wAkademiiinastępniewjegoRetoryce.EchazawartejwGryllosiekrytyki
ipierwotnakoncepcjaretoryki,opartejwyłącznienaargumentacjilogicznej,
przetrwałygłwniewpierwszychrozdziałachksięgiIorazwdyskusjinatemat
toposwwkońcowychrozdziałachksięgiIIznanejnamdzisiajRetoryki.Według
Solmsena
23
,wiążąsięonebezpośredniozkoncepcjąlogikirozwiniętąwTopikach
izuznaniemretorykijakosztuki.Filozofmiałpźniejstopnioworozwijaćswoją
teorięentymemuiprzykładu,jakodwusposobwlogicznejargumentacji,ichociaż
wswymrozumieniusztukiretorycznejzbliżyłsięniecodopoglądwsofistw,to
jednakwdalszymciągunieuznawałelementwzwiązanychzetosemmwcy
ibudzeniemuczućsłuchaczazawłaściwedlaretorykiśrodkiprzekonywania.
ObecnykształtRetorykimiałbybyćwynikiemdalszychtrzechetapw,ktrych
kolejnośćniejestjednakpewna.Jednymznichbyłozastosowaniewretoryce
opracowanychwAnalitykachpierwszychzasadlogiki,tj.rozwinięcieteorii
entymemuiprzykładujakodwuformlogicznegodowodzenia.Innym—
wyciągnięciepraktycznychwnioskwzdyskusjinatematprawdziwejsztuki
retorycznejwFajdrosieiwprowadzeniedoteoriiretorycznej,obokargumentacji
logicznej,argumentacjiopartejnaetosiemwcyipsychologiisłuchacza.Trzecim
—uzupełnieniesystemuprzezwprowadzenietradycyjnejproblematykistylu
mowy(opracowanejniecowcześniejwTheodectea)
24
ijejkompozycji,costanowi
przedmiotobecnejIIIksięgiRetoryki.Głwnyzrąbtegodziełamiałpowstać
wczasiepobytuArystotelesawMacedonii(342-335),czymmożnabyłoby
wyjaśnićbrakjakichkolwiekodniesieńdowymowypolitycznejDemostenesa.
Ostatecznaredakcjacałościmusiałajednakpowstaćdopierowokresiedrugiego
pobytuArystotelesawAtenach,ok.330r.p.n.e.Najpźniejszymwzmiankowanym
wRetorycewydarzeniemhistorycznymjestnwsplnypokj”,oferowanypaństwom
greckimprzezFilipaMacedońskiegowroku338lubAleksandraw335r.p.n.e.
25
NowsząprbęustaleniachronologiiposzczeglnychwarstwRetorykipodjął
wswymmonumentalnymopracowaniunaukowejtwrczościArystotelesaIngemar
22
Por.Euzebiusz,PraeparatioEvangelica14,6,9.
23
24
Op.cit.,s.213.
Por.wyżej,przypis17.
25
ZadrugąewentualnościąopowiadasięM.Dufour,w:Aristote,Rhétorique,t.I,wyd.3,Paris
1967,s.15-16.
18