Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Retoryka
obejmująproblematykę,ktrawterminologiiretorycznejbyłanazywanawjęzyku
greckimeßreslg(łac.inventio)idotyczyłanwynajdywania”sposobwargumentacji
ijejprzesłanek.WksiędzeIIIomwionajestnatomiastszerzejproblematykastylu
(l}xlg,łac.elocutio,rozdz.1-12)iukładumowy(t|xlg,łac.dispositio,rozdz.
13-19)orazkrtkowspomnianetylkozagadnieniazwiązanezwygłoszeniem
mowy(Úpókrlslg,łac.actio,rozdz.1)
71
.
Braknatomiastwzmiankiopiątejkategoriiproblematyki,poruszanejwpź-
niejszychpodręcznikachwymowy,omemoria,tj.osposobachułatwiających
pamięcioweopanowaniemowy.NawstępieksięgiIIIwyliczazresztąArystoteles
tylkotrzypierwszekategorieproblemw,ktrychznajomośćjestkoniecznadla
opracowaniamowy
72
.Sposbwygłoszeniamowy,chociażzewzględunanzepsucie
słuchaczy”odgrywadużąrolęwprocesieichprzekonywania,jestjednaknsprawą
talentuaktorskiegomwcyiwymykasięteoretycznemuopracowaniu”
73
.Prob-
lematykatanależyraczejdoprzedmiotusztukideklamacji
74
.Znaciskiemprzy
tympodkreślaArystoteles,żejesttosposbpozyskaniasłuchaczatylkonpozorem”,
gdytymczasemmwcywinninwalczyćzesobąwyłączniezapomocąfaktw,gdyż
wszystko,coniedotyczyichudowodnienia,jestzbędnymdodatkiem
75
.
Zakresprzedmioturetorykijakodyscyplinyfilozofograniczazatemświadomie
dotrzechwspomnianychwyżejkategoriiproblemwidajejednocześniedo
zrozumienia,żegdybyniebyłonniedoskonałychzasadustrojowych”inzepsucia
słuchacza”żadnegowidowiska,możnabysięograniczyćwyłączniedospraw
związanychzargumentacją
76
.Nicwięcdziwnego,żeażdwieksięgiswego
traktatupoświęcawłaśnietejproblematyce.
Arystoteles,określiwszywrozdzialewstępnym,wostrejpolemicezeswoimi
poprzednikami,charakterizadaniaodnowionejretoryki,właściwywykładrozpo-
czynawrozdzialedrugimodpodanianowejdefinicjitejsztukiisformułowania
teoretycznychpodstaw,naktrychwinnaonaoprzeć—jakodotyczącakażdego
przedmiotunumiejętnośćmetodycznegoodkrywaniatego,co[...]możebyć
przekonywające”
77
—swezasadyuwierzytelniania.Jakjużuprzedniopodkreśliliś-
my,odnowieniesztukiretorycznejfilozofwidziprzedewszystkimwwyposażeniu
jejwbardziejniezawodne,opartenaodkrytychprzezniegoprawachlogiki,
71
Takipodziałzadańsztukiretorycznejwprowadził,jaksięzdaje,pierwszyArystoteles.We
wcześniejszychpodręcznikachwymowyproblematykaretorycznabyłaomawianawedługkolejnych
częścimowy.
72
73
Ret.1403b1-3.
Por.tamże,1404a16in.
74
Biorącpoduwagęnzepsuciesłuchaczy”włączajednaksztukędeklamacjidozagadnieńPoetyki
iRetoryki(por.1403b24-26).
75
Ret.1404a5-7.
76
MożnatuwięcdostrzecpolaryzacjęmiędzypostawąArystotelesajakoteoretykaijako
nhistoryka”,ktrymusiuwzględnićrzeczywistość.Fakttenpozwalarwnieżwyjaśnićdostrzegane
sprzecznościmiędzyidealnymizałożeniamiretorykiwrozdzialewstępnym,aichrealizacjąwuwzględ-
niającymrzeczywistośćwykładzie.
77
Ret.1355b25.
30
