Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Retoryka
toposwgatunkowych(eËdh),podobnychdotych,ktresąprzedmiotemrozważań
Arystotelesawzwiązkuzomawianiemzasadargumentowaniawtrzechrodzajach
wymowy
85
,wykładnatematinventiowRetorycestajesiękonsekwentnyizwarty
logicznie.Zbędneteżokazujesięszukaniewyjaśnień,związanychzchronologicz-
nymrozwarstwieniemdzieła.
Wyznacznikiemstrukturalnymtegowykładubyłybykonsekwentnietrzyrodzaje
toposw,stanowiącychpodstawęargumentacjilogicznej:toposygatunkowe,oglne
iformalne.Problematyka,związanazomwieniemtoposwgatunkowych,nie
ograniczałabysięwięctylkodorozdziałw4-15pierwszejksięgi,aleobejmowałaby
rwnieżswymzakresemrozdziały2-11(dotycząceanalizyuczuć)i12-17(dotyczące
analizyncharakterw”)wksiędzedrugiej.Kolejnerozdziałytejksięgipoświęconesą
najpierwproblematycezwiązanejztoposaminoglnymi”(rozdz.18-19);następnie
posługiwaniusięwdowodzeniuentymematycznymprzykładamiisentencjami(rozdz.
20-21);przypomnieniuteoretycznychpodstawentymemu(rozdz.22)jakoprzygoto-
waniudoprzedstawieniaformalnychsposobwjegotworzenia,ktresąwyliczone
ikrtkoscharakteryzowanewrozdziałach23-24(formalnetoposyentymemu).
Ostatniedwarozdziałytejksięgidotycząlogicznejkontrargumentacji(podważania
zasadnościargumentwprzeciwnikaizbijaniajegozarzutw)
86
.
InterpretacjaGrimaldiegoijegonoweodczytanieRetorykispotkałysięjednak
zbardzozdecydowanąidoskonaleuzasadnionąkrytyką,ktraswjnajpełniejszy
wyrazznalazławwydanejwroku1982rozprawiehabilitacyjnejJürgenaSprute
87
.
PodstawętejkrytykistanowiąstwierdzeniasamegoArystotelesa,wykluczające
jednoczesneużywanieentymemuiprzekonywanienapodstawiecharakterumwcy
(´Jog)ibudzeniaafektw(p|Jog)słuchacza
88
.Tychdwuostatnichśrodkw
przekonywanianiemożnazatemzredukowaćdoroliźrdełdostarczającychprzesłanek
entymematycznemudowodzeniu.Nieulegaoczywiściewątpliwości,żeArystoteles
traktuje´Jogip|Jogjakoodmienneodargumentacjilogicznejśrodkiuwierzytelnia-
nia.Jestświadomy,żesameargumentylogiczne,chociażonewinnystanowić(i,jego
zdaniem,stanowią)najważniejszyśrodekprzekonywania
89
,wymagająwpraktyce
wsparciazestronywiarygodnościmwcyistanuemocjonalnegosłuchaczy.
Omwieniuproblematykizwiązanejbezpośrednioz´Jogmwcypoświęca
jednakfilozofstosunkowomałomiejsca.Poruszająwyłączniewrozdziale1księgi
II,zaznaczając,żemwcazdobędziezaufaniesłuchaczy,jeślizapośrednictwem
mowywykażesięjednocześnienpraktycznąmądrością”(jrónhslg),nszlachet-
nością(‡retŞ)inżyczliwością”(eánola).Pobliższeinformacje,wjakisposbma
mwcaujawnićswojąnszlachetność”inmądrość”,odsyłajednakczytelnikado
9rozdziałuksięgiI,gdzieomawia(wzwiązkuzwymowąpopisową)ncnoty”
85
86
87
Zob.Ret.,ks.I,rozdz.4-19.
Por.McBurney,op.cit.,s.128n.
Op.cit.,s.34-35.
88
Por.Ret.1418a12-16;zob.J.Sprute,op.cit.,s.60.
89
Por.Ret.1355a7-8.
32