Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Wprowadzenie
najęzykpolski:sublimicismipochodnyrzeczowniksublimi-
cist29.(Możnabysięzastanawiać,czyzamiastnwzniosłościzmu”
inwzniosłościowców”niepowinnosięwprowadzićdojęzyka
polskiegonsublimicyzmu”insublimicystów”.)
Jeśligłębiejpodumaćnadzjawiskiem,niebędziedziwić
terminologiczno-kategoryzacyjnainwencjatwórcza:wznio-
słośćjestwszakkategoriąstawianąprzeztradycyjnychjejteo-
retykówobokpiękna,musiwięcbyćtakjakpiękno
wszechobecna.Możnajednakzasadniezastanawiaćsię,czytak
pojemnakategoriateoretycznajestjeszczeużyteczna,czyope-
racyjniemożesięsprawdzać.Uróżnychestetykówwzniosłość
jestjednązwielukategoriiestetycznych,aniejednązdwóch
nadrzędnych:wzniosłościipiękna30.
Obrazkomplikujefaktzestawianiaczynawetniekiedy
utożsamianiawzniosłościzinnymijakościamiestetycznymi,a
tomalowniczością31,tragizmemipatetycznością32,atoznów
brzydotączygroteskowością33.Teoretycyprzywoływalitakże
takieestetyczno-filozoficznepojęcia,jakBenjaminowskaau-
___
___
___
___
___
__
29TerminamitymiposługujesięCrowther,CriticalAesthetics...,passim.
30Zob.M.Gołaszewska,Zarysestetyki.Problematyka,metody,teorie,
PWN,Warszawa1984,s.355372.WładysławTatarkiewiczomawiawznio-
słośćwręczjakoodmianępiękna.Tatarkiewicz,Wzniosłość,w:Dziejesześciu
pojęć,PWN,Warszawa1988,s.199201.Szczególnymklasyfikacyjnym
przedsięwzięciemmającymporządkowaćcałyobszarwieluwartościeste-
tycznychzwiązanychzwzniosłościąjestartykułwymienianyprzezTatarkie-
wiczajakopodstawowy:J.S.Moore,TheSublime,andOtherSubordinate
EstheticConcepts,nJournalofPhilosophy”XLV,1948:2.
31J.M.Labbe,RomanticVisualities:Landscape,Gender,andRomanticism,
St.Martin'sPress,NewYork1997;TheSublime.AReader...;M.Brennan,
Wordsworth,Turner,andRomanticLandscape:aStudyoftheTraditionsofthe
PicturesqueandtheSublime,CamdenHouse,Columbia,S.C.1987;Hipple,
op.cit.
32F.Schiller,OwzniosłościorazOpatetyczności,w:Listyoestetycznym
wychowaniuczłowiekaiinnerozprawy,przeł.I.KrońskaiJ.Prokopiuk,
wstępJ.Prokopiuk,Czytelnik,Warszawa1972.
33K.Nesbitt,TheSublimeandModernArchitecture:Unmasking(anAes-
theticof)Abstraction,nNLH”XXVI:1,1995:Winter;S.Guerlac,TheIm-
personalSublime.Hugo,Baudelaire,Lautréamont,StanfordUniversity
Press,Stanford,California1990,passim,szczególnierozdz.2oHugo,alenie
tylko;idem,DelightsofGrotesqueandSublime,nDiacritics”15:3,1985.