Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wyznaniawstępne
15
RenéDémorisa(letempsduvertige)4iMichaelaFrieda(skupienieraczejna
poszukiwaniachiintencjachniżrealizacjach)5.
Wostatnichkilkudekadachotworzyłsięprzednaminieznanydotąd
świat:przywróconopamięcidziesiątkinmałychmistrzów”sztukipejzażowej
XVIIIw.,setkizapomnianychnwizualnychobiektów”,awrazznimiukazał
sięnaszymoczomogrompracyludzi,którzywzasadniczysposóbzmie-
nialisposobypatrzenianaprzyrodę,rozumieniahistorii,zwiedzaniaświata.
Trzebabyłoszybkorozszerzaćpojęciesztukipejzażowej.Malarstwoigra-
fikaXVIIIw.mająnadaltęszczególnącechę(zaletę?)dlabadacza(podob-
niejakkiedyśnp.akademizmXIX-wieczny),żeobejmująowądoniedawna
nieodkrytą(lubczęściowonieznaną)twórczośćwieluartystów,awręczcałe
kategorietwórczości.Tomateriałnieoswojonyprzezhistorykówsztuki,nie-
obecnywsyntezach,nieprzepuszczonyprzezróżnenmagle”metodologiczne:
dziełaCasparaWolfa,WilliamaHodgesa,Abrahama-LouisaDucrosa,Adriana
Zinggaitd.Dodajmydotegorozlicznealbumypodróżnicze,znaneztytu-
łów,alenadalnieprzejrzanepodkątemistotyprzekazu.Mamytamteżwiele
pojedynczychdzieł,którychdotądnieudałosięwłożyćdoporządkujących
szuflad:pejzażeLiotardaiJacques’a-LouisaDavida(malarzy,którzyniebyli
pejzażystami),JohannaHeinrichaWuestaitd.
odkrywanieto(kontynuowane)wynikałozkilkuprzyczyn:porzucenia
frankocentrycznegomodeluhistoriisztukinowoczesnej(wktórymmiędzy
VernetemaCorotemniemogłobyćważnychzjawiskwsztucepejzażowej),
rozkwituzainteresowańhistoriinaukzjawiskamiwizualizacjitychże,rozwoju
badańnaddziejaminnowychmediów”(grafikiilustracyjnej,formparateatral-
nychiprefotograficznych).Nawetjeślimodernistycznienastawionahistoria
malarstwa(głównieanglosaska),zentuzjazmemprzywracającapamięcisetki
studiówiszkicówplenerowychnokoło1800”,użyłaichdozbudowaniafał-
szywegoobrazuburzeniatradycjiihierarchiisztukinowożytnej,wyrządzając
tymniecokrzywd-tobezwątpieniaprzywróciłatejpamięciwielezapomnia-
nychzjawiskartystycznych.
Refleksjanadtymiodkrywanymirozmaityminurtamitwórczościprowa-
dzidokolejnej,bynajmniejnieodkrywczejrefleksjinadznaczeniemmargina-
liów,epizodów,zbiegówokoliczności.InicjatywakanclerzaWenzelaAntona
4TakRenéDémorisokreślaspecyfikępoczątkówoświeceniaidodaje,żenależynzdaćspra-
wozdaniezwrzeniaideiiform”;idem,LeRomanàlapremièrepersonne,Genève2002
(Iwyd.1975),s.7.
5
MichaelFriedwyłożyłpomysłbadaniastructured’intentionwprzedmowiedowydania
francuskiegoswojejksiążkiAbsorptionandTeatricality.PaintingandBeholderintheAge
ofDiderot(1980);zob.idem,Laplaceduspectateur.Esthétiqueetoriginesdelapeinture
moderne,tłum.EricVigne,Paris1990,s.17.
