Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Wyznaniawstępne
żewtymokresieosiągałaonadojrzałość).Prezentowanetufragmentyłączy
pojęciepleneryzmu,choćtraktująoneowieluprzejawachkultury,głównie
wXVIIIinapoczątkuXIXw.,aniektórezapewnezbytdalekowybiegają
pozagranicepolasemantycznegotegoterminu.Sądzęwszakże,żetakie
wędrowaniewpewnejodległościodtematurównieżmożebyćowocnedla
jegozrozumienia.
Chaotycznedociekanianieskładającesięwżadnązaplanowanącałośćpubli-
kowałemwpostaciartykułówdotyczącychm.in.holandyzmuXVIII-wiecznego,
ikonografiinwulkanicznej”,koncepcjifragmentuwmalarstwiepejzażowym,
twórczościJeana-Etienne’aLiotarda,Phillipe’aJacques’adeLoutherbourga,
Claude’a-JosephaVerneta,ZygmuntaVogla,WilliamaTurnera,szwajcarskiej
wczesnejprodukcjipamiątekturystycznych,oświeceniowejdokumentacji
wizualnejpodróżyodkrywczychczyposzukiwańpejzażurodzimegowzględ-
nienarodowego.obecniejezestawiamirewiduję,takżewnastępstwiekon-
frontacjizogromnymmateriałemzzakresuXVIII-wiecznejpejzażowejsztuki
ikulturywizualnej.Ponawiampytania,którestawiałemprzedlatywksiążce
Traconamocobrazu…
1
,aktóresformułowałWernerBuschwewstępie
swojegozarysuDassentimentalischeBild…:jakzmieniałosięwXVIIIw.
to,czymjestobraz?Taniedocenianaksiążka,wrazzEntfernungderNatur
oskaraBätschmanna2,dostarczyłamizapewnenajwięcejinspiracji,azpew-
nościąnajwięcejpytańiwątpliwości.Wjakiejśmierzecałetoprzedsię-
wzięciemożnatraktowaćjakonotatkinamarginesachdziełobuwielkich
uczonych.NotatkiskoncentrowanenadrugiejpołowieXVIIIw.,staramsię
bowiemniewkraczać(pozakilkomakrótkimiwycieczkami)wnzłotywiek”
romantycznegomalarstwakrajobrazowegoinierozpatrywaćtwórczościJohna
Constable’a,WilliamaTurnera,CasparaDavidaFriedricha,PhilippaottoRungego
czyCamille’aCorota.
Przyglądamysięzatemokresowikryzysu,alebezsięganiadotego,coponim,
bezprogresywistycznegonastawienianazjawiska,którenzapowiadały”tewielkie
dokonaniaindojrzałą”sztukępejzażową.Mamprzytymwpamięcipropozycje
badaczydotyczącemyśleniaotejepoce,m.in.MichelaDelona(pojęciederegulacji)
3
,
1
AndrzejPieńkos,Traconamocobrazu,czyliepizodynowoczesnegorealizmu,Warszawa2012.
2WernerBusch,DassentimentalischeBild.DieKrisederKunstim18.Jahrhundertunddie
GeburtderModerne,München1993,s.9-13;oskarBätschmann,EntfernungderNatur,
Landschafsmalerei1750-1920,Köln1989.
3
DialektycznakoncepcjaMichelaDelonadotyczącaliteraturyfrancuskiejkońcaXVIIIw.
mogłabyzapewnebyćpomocnąwrozumieniunapięćwsztukachwizualnychdrugiejpołowy
stulecia.Zob.idem,Leromanen1800.Entredérégulationetnormalisation,[w:]Larecherche
dix-huitiemisteenFranceetenPologne.Bilanetperspectives,red.IzabelaZatorska,Varsovie
2012,s.30-39.
