Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
RozdziałI
Zbiorowapamięćhistorycznastanowijedenzpodstawowych
wyznacznikówtożsamościdlaspołecznościbędącejjejnosicielem,
atakżeważkiczynnikintegracjitejżespołecznościwsferzewarto-
ściorazidei.Treścicyrkulującewpamięcizbiorowejwspółokreślają
postawyczłonkówzbiorowości,atakżekształtdziałańpodejmo-
wanychprzeznichzarównowobecsiebienawzajem,jakiwobec
członkówgrupobcych(icałychtakichgrup).Wpływająteżnasys-
temnormutrzymującychsięwdanejspołeczności2.Coszczegól-
nieistotne,wewspółczesnychspołeczeństwachmasowychpamięć
historycznajawisięjakoistotnenarzędziepanowaniaikontroli
społecznej.Treściwniejzawartemogąlegitymizować(albodele-
gitymizować)zastaneczyteżnowopowstałesystemyczystruktury
władzy
,mogąwzwiązkuztymwpływaćnapowodzenielubporaż-
kęrozmaitychopcjiczyprogramówideowychorazpolitycznych3.
Takpojmowanazbiorowapamięćhistorycznastałasięwciągu
ostatnich30latobszaremintensywnychstudiówprowadzonychza-
równoprzezbadaczyspołecznych,jakidośćlicznychhistoryków
.
Zwracającsiękupamięci,ciostatniprzyswoiliswojejdyscyplinie
nowe,niestandardowepoledociekańnadspołecznymiwyobraże-
niami,nazywanienieraz–coznamienne–„historiądrugiegostop-
nia”.Historycznebadaniapamięcijawiąsięjakoefektywnareakcja
cechuhistorykówzarównonaograniczeniapoznawczeisłabości
metodologicznedotychczasowychmodelidziejopisarskichpodno-
szoneprzezpostmodernistyczną(głównie)krytykę,jakteżnawła-
ściwąerzeponowoczesnejzmianęoczekiwańspołecznychwsto-
sunkudokształtuorazzakresudyskursuhistorii,którywwiększym
niżdawniejstopniupowinienodnosićsiędosferydoświadczeń
„zwyczajnych”ludziipozostawaćotwartynaichgłosy4.
2Zob.wtymwzględzieJ.Assmann,Pamięćzbiorowaitożsamośćkulturowa,
„Borussia”2003,nr29,s.11–16.WujęciuB.Szackiejpamięćzbiorowadziałana
rzeczgrupowejtożsamości(1)„jakoświadomośćwspólnejprzeszłości,tojest
wspólnegotrwaniawczasie,budzącaemocjonalnyoddźwiękwśródczłonków
zbiorowości”;(2)„jakoprzekazwartościiwzorówzachowań”;(3)przezprze-
kształcaniepostaciiwydarzeńzprzeszłościwsymbolekonstytuujące„spe-
cyficznyjęzykgrupy”ijej„znakiidentyfikacyjne”(Czasprzeszły
,pamięć,mit…,
s.48–52).
3B.Szacka,Opamięcispołecznej,„Znak”1995,nr480,s.68–76;eadem,Pa-
mięćzbiorowaiwojna,„PrzeglądSocjologiczny”T
.49:2000,nr2,s.15–16.Por.
L.Nijakowski,Polskapolitykapamięci.Esejsocjologiczny,Warszawa2008,s.50–
51.Tenostatniautorrozróżnia„integracyjną”,„informacyjno-interpretacyjną”
oraz„legitymizacyjno-adaptacyjną”funkcjępamięcizbiorowej.
4Inspiracjądotakichbadaństałysiędociekanianadspołecznymipodsta-
wamipamiętania(„ramamipamięci”)rozwijaneprzezfrancuskiegosocjologa
