Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Nośnikipamięci,sferypolitykipamięci
31
zamierzonejprzezpowojennyreżim.Oczywistympunktemodnie-
sieniabędątutajlatamiędzywojenne,wszczególnościzaśokres
poroku1926.Dopierobowiemodprzewrotumajowegomożna,jak
sięwydaje,mówićobardziejkonsekwentnymprowadzeniupewnej
politykipamięciprzezrządzącychPolskąpiłsudczyków
.Takwięc
zamierzamy–analizująctreśćpodręcznikówszkolnychwydawa-
nychwdobieIIRzeczypospolitej,stosownetreściwprasie,histo-
ryczneodniesieniaówczesnychświąt,jakteżpraktykiuobecniania
przeszłościrealizowanewprzestrzenimiejskiej(przyczymoczy-
wiściechodzioprzyjrzeniesiętymsamymośrodkommiejskimjak
poprzednio,tyleżeojednopokoleniewcześniej)–wejrzećwlan-
sowanyprzezówczesneelitywładzymodelzbiorowejpamięcihi-
storycznejPolaków
.Podkreślamyprzytym,iżnadalpozostajemy
napoziomie„pamięciupowszechnianej”.Niewydajesiębowiem
możliweustalenie,wjakimzakresierzeczywistetreścizbiorowej
pamięcihistorycznejmieszkańcówPolskiowegookresupozosta-
wałyztymmodelemzgodne40.Zakładasiętujedynie,iżmodelten
stanowił(oczywiściewnegatywnymzasadniczorzeczbiorącsen-
sie)podstawowypunktodniesieniastalinowskiegoprojektuprzebu-
dowypamięci:zperspektywykomunistówbył„pamięciąfałszywą”,
jakątrzebabyłoprzezwyciężyć.Azatemtylkowrelacjidoniego
możnabędzieustanawiać/rozpoznawaćtakiefundamentalnetypy
praktykprzekształcaniapamięci,jakkłamstwo,przemilczanieczy
różnewariantyreinterpretacjizdarzeńalbodokonańdziejowych
określonychpostaci41.
40WprzypadkuwieloetnicznegoiwielokulturowegospołeczeństwaIIRP
problematycznemożeokazaćsięjużsamooperowaniekategoriązbiorowejpa-
mięcihistorycznej–należałobychybaraczejmówićowielościtakichpamięci.
41Por.B.Szacka,Historiaipamięćzbiorowa,„KulturaiSpołeczeństwo”T
.47:
2003,nr4.Autorkarozróżniatamsiedemsposobów„przeinaczaniapamięci
zbiorowej”:(1)pomijanie;(2)fałszowanie;(3)wyolbrzymianieiupiększanie;
(4)wiązanieversusodrywanie,czylimanipulowaniezwiązkami;(5)obwinia-
nienieprzyjaciół;(6)zrzucaniewinynaokoliczności;(7)konstruowaniekon-
tekstu(s.12).DavidLoewenthalnatomiast(FabricatingHeritage…)wymieniał
wtymkontekścieupgrading(„podnoszenienawyższypoziom/rozbudowywa-
nie”),updating(„uaktualnianie”),jumbling(„przemieszanie”),selectivelyforgetting
(„wybiórczezapominanie”),contrivinggenealogies(„fabrykowanierodowodów”),
claimingprecedence(„deklarowaniepierwszeństwa/starszeństwa”).ZkoleiAle-
idaAssmann–nagruncieanalizyniemieckiegodoświadczeniapamięciepoki
nazizmu–wyróżniałapięćstrategiizapominania(„negatywnego”przeinaczania
pamięci):„kompensację”,„eksternalizację”,„wyłączanie”,„milczenie”i„przeina-
czanie”(A.Assmann,Pięćstrategiiwypieraniazeświadomości,w:M.Saryusz-
-Wolska,Pamięćzbiorowa...,s.333–349).
