Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
RozdziałI
wobszarzepamięcizbiorowej,ponieważwszystkieonebyływłasno-
ściądawnychklas20.
Wtrakcienaszychrozważańpragnęlibyśmyzatemokreślić,czy
rzeczywiściewprzypadkudziałańpolskichkomunistówdoszło–
przywołującjużwcześniejwprowadzonąmetaforykę–do„wielkie-
gosztormu”nawzględniedotychczasspokojnym„morzupolskiej
pamięci”.Mówiącinnymisłowy
,chcemyprzekonaćsię,czyistotnie
trafnajesttezamówiąca,żerewolucyjnymzmianom,jakiekomuni-
ści„nasiłę”fundowalipolskiemuspołeczeństwuwrozmaitychsfe-
rachiobszarachżyciazbiorowości(poczynającodsystemuekono-
micznegoistrukturywłasności,przezustrójspołeczno-polityczny
,
wzorykulturyażdoterytorialnegoietnicznegokształtupaństwa
orazsystemujegosojuszy)towarzyszyłytakżeporównywalnie
głębokieprzekształcenianapoluzbiorowychwyobrażeńnatemat
narodowejprzeszłości.Stądtytułizarazemzasadniczepytanieni-
niejszejpracy:czywstalinowskiejPolscefaktyczniedoszłodore-
wolucjiwpamięcihistorycznej?
Wtokunaszychanalizzamierzamytakżeprzyjrzećsięmecha-
nizmomkreowaniaorazpodtrzymywaniategorozległegoobszaru
społecznejświadomości,jakistanowipamięćhistoryczna,aktórej
określonykształtjawiłsiędecydentomjakofunkcjonalnieniezbędny
dlaustanowieniai(zwłaszcza)trwaniakomunistycznegoporząd-
kuwnaszymkraju.Parafrazującznanąmetodologicznąkategorię,
możnapowiedzieć,żeprzedmiotemnaszychrozważaństajesięnie
tyle„rzeczywista”(wowymczasie)pamięćhistorycznaPolaków
,ile
ówczesna„pamięćpostulowana”,tzn.taka,jakąusiłowałanarzu-
cićimwładza21.Chociażwięcrefleksjanaszadotyczyćmaswoistej
projekcjioczekiwańrządzącychwkwestiitego,cotrzeba/można
byłowiedziećoprzeszłości,toniewątpliwiemożnająujmować
jakoswoistąpróbępoznawczegodotarciadoistotnejsferyspołecz-
negodoświadczeniaówczesnychmieszkańcówPolski.Przecieżza-
równonacodzień,jakiodświętaobcowalionizmodelowanym
20A.Szpociński,Kanon…,s.138,140.
21Winnymujęciunazwaćjąmożna–zaAndrzejemPaczkowskim–pa-
mięciąupowszechnianą(tzn.adresowanądoobywateliemanacjąpamięci
„oficjalnej”lub„urzędowej”).A.Paczkowski,Peerelowskaprzeszłośćwpamięci
społecznej,historiografiiipolityce,w:idem,Odsfałszowanegozwycięstwado
prawdziwejklęski,Warszawa1999,s.208–209.Wramachsystemutotalitarnego
towłaśnie„pamięćupowszechniana”stajesięaktualną„pamięciądominującą”
–por.przyp.7wtymrozdziale.
