Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
NauczaniebibliografiiwGimnazjumWołyńskimiLiceumwKrzemieńcu
15
bibliografii.Mianojąwykonaćwoparciuozbiory:TadeuszaCzackiegowPorycku,
JózefaMaksymilianaOssolińskiegowWiedniu,AdamaChreptowiczawSzczor-
sachiksiążątCzartoryskichwPuławach.TowarzystwoPrzyjaciółNaukprzyjęło
wniosekNiemcewiczaizwróciłosięopomocwrealizacjitegodzieładoTadeusza
Czackiego,jednegozpierwszychczłonkówtowarzystwa,uważanegozaautorytet
wdziedziniebibliografii.Byłonznanymbibliofilemiwłaścicielemdoborowejbi-
blioteki,aponadtoczęstokorzystałzbogatozaopatrzonejBibliotekiZałuskich,co
mogłostanowićinspirację.JednakżezpowoduzaangażowaniaCzackiegowinne
przedsięwzięcia,bibliografianarodowawówczasniepowstała9.Podkreślićjednak
należy,żeprzebywałonwówczasnaWołyniu,zajmującsięsprawamiGimnazjum
WołyńskiegowKrzemieńcu,placówkioświatowej,którąutworzyłwewspółpracy
zHugonemKołłątajem,iktórejsprawywpełnigopochłaniały10.
PomysłzaangażowaniaCzackiegowdziełostworzeniabibliografiinarodowej
niebyłbezzasadny.JużpodkoniecXVIIIw.ponoćplanowałułożeniebibliograficz-
negodzieła,któreobejmowałobywszystkiezabytkiliteraturypolskiej.Zamiarunie
wykonał-znanybyłzresztąztego,żewieleswoichpomysłównierealizowałwobec
natłokuróżnorodnychzajęć.JegopomysłwykorzystałnatomiastMichałHieronim
Juszyński,towarzyszącymuczęstowbibliofilskichwyprawachwposzukiwaniu
ciekawychksiągirękopisów.Juszyński,jużpośmierciCzackiego,wydałw1820r.
(choćpracabyłagotowaw1796r.)Dykcyonarzpoetówpolskich,stanowiącywarto-
ściowąpozycjęzzakresubibliografii11.
Teoriąbibliografiinaziemiachpolskichzaczętozajmowaćsięwpierwszychdzie-
siątkachXIXw.,opierającsięnazagranicznychwzorach.Cowięcej,wprowadzono
jądoprogramunauczanianauniwersytetach.Pierwszymwykładowcąbibliografii
zostałPawełJarkowskiwGimnazjumWołyńskim-placówcemającejcharakter
uniwersytecki.NaAkademiiKrakowskiejod1814r.zacząłwykładaćtenprzed-
miotJerzySamuelBandtkie(ponimJanKantyRzesiński),wWarszawieod1818r.
JoachimLelewel12.Najpóźniej,bow1829r.wWilnie,rozpocząłwykładybibliogra-
fiiAleksanderBohatkiewicz,któryteoretycznepoglądynatędziedzinęopublikował
w1830r.wrozprawieRzeczobibliografiipowszechnej13.
ZnaczeniebibliografiijakonaukidoceniałwspomnianyTadeuszCzacki.Miał
aspiracjeizamiarnauczaniajejworganizowanejszkole.Podczaspracprzygoto-
wawczychdootwarciaGimnazjumWołyńskiegowKrzemieńcu,wliściezrodzin-
negoPorycka,datowanymna19lutego1805r.,pisałdoGotfrydaErnestaGrod-
9A.Kraushar,TowarzystwoKrólewskiePrzyjaciółNauk1800-1832.Monografiahistoryczna,t.2,
cz.1,Kraków-Warszawa1902,s.127-128;J.Korpała,ZarysdziejówbibliografiiwPolsce,Wrocław
1953,s.4.
10Zob.:E.Danowska,TadeuszCzacki1765-1813.Napograniczuepokiziem,Kraków2006,
s.229in.
11Ibidem,s.160-161.
12S.Vrtel-Wierczyński,Bibliografia,jejistota,przedmiotipoczątki,Lwów1923,s.23-24.
13I.Treichel,Pierwszypolskipodręcznik,s.172;K.Warda,PawełJarkowski-bibliotekarzibi‑
bliograf,nKieleckieStudiaBibliologiczne”1995,t.2,s.24.
