Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wprowadzenie
P
.Zarubina22iŁukaszaKossackiego-Lytwyna23.WPolsceobecnieMichałWójciuk
iDominikSzulcprowadząbadanianaaktamimetrykalnymiwarchidiakonacielu-
belskim,którychefektemmabyćstudiumdemograficznezjawiskakonwersji(nie
tylkoŻydów)natymterenie24.NatomiastwramachprojektueuropejskiegoTheolo-
giesofconversiontoChristianityinearlymoderneast-centralEuropeanJudaismPaweł
Maciejkozajmujesięinnymiaspektamitegozjawiska.WRosjibadaniemfenomenu
konwertytówzjudaizmuprzybywającychgłówniezterenówRzeczypospolitejnaob-
szarpaństwarosyjskiegowXVIIIw.zajęłasięWiktoriaGerasimova25.
NiniejszapracapoświęconazostałaprzedewszystkimzagadnieniukonwersjiŻy-
dównakatolicyzm.ChociażRzeczpospolitaObojgaNarodówbyłapaństwemwielo-
wyznaniowym,tojednakkatolicyzmwobrządkurzymskokatolickimbyłwyznaniem
dominującym.JaktostwierdziłzpewnąprzesadąZałkindHurwicz,jedenzczoło-
wychprzedstawicielioświeceniażydowskiego,wswojejopublikowanejwWarszawie
w1789r.rozprawieUsprawiedliwienieczyliapologiaŻydów,żeoninzwyczajniedo
panującejreligiiprzechodzą;itakŻydwStambuleniezostaniechrześcijaninemani
wAmsterdamiekatolikiem,aniwParyżuprotestantem”26.
Tytułtejksiążkiniejestprzypadkowy,nawiązujedozwrotówużytychwnie-
którychzeznaniachzłożonychprzezneofitów,aletakżeoddajezasadnicząróżnicę
pomiędzywspółczesnymrozumieniemżydowskościatymobowiązującymwdaw-
nejRzeczypospolitejObojgaNarodów.Dlaspołeczeństwaeuropejskiegowokre-
sienowożytnympojęcieŻyd(wzasadzienależałobyjepisaćmałąliterą)oznaczało
w2.poł.XVIIwi1.poł.XVIIIwieku,nKwartalnikHistoriiŻydów”2011,z.1,s.5-34;idem,
KazimierzWolińskiandhisAssistanceFoundationforConvertsatStMary)sChurchinKrakow,
nKwartalnikHistoriiŻydów”2006,z.4,s.576-585;idem,TheRubinkowskiFamily.Convertsin
Kazimierz,[w:]SocialandCulturalBoundariesinPre-ModernPoland,eds.A.Teller,M.Teter,
A.Polonsky,Oxford-Portland2010,s.193-214,Polin.StudiesinPolishJewry,vol.22;idem,
PrzypadekAugustynaUlanowskiego.PrzyczynekdodziejówkonwersjiwXVIIw.,[w:]MiędzyLwo-
wemaWrocławiem.KsięgajubileuszowaprofesoraKrystynaMatwijowskiego,red.B.Rok,J.Ma-
roń,Toruń2006,s.135-141;idem,AntoniOpolski–misjonarz,czyżebrak.Przyczynekdolosów
neofitówżydowskich,nKwartalnikHistoriiŻydów”2013,z.1,s.69-79;idem,Niepokornypleban,
neofita,„bluźnierczy”ŻydziwradziwiłłowskichWiżunach,[w:]MiscellanearesPolonorum,Britta-
norumacJudaeorumillustrantia,Kraków2015,s.247-260.
22P.Zarubin,KarieraMichałaWołowskiego,żydowskiegokonwertyty,jakoprzykładudanej
integracjiześrodowiskiemmieszczańskimKrakowaIIpołowyXVIIIw.(studiumnatleporównaw-
czym)nKrakowskiRocznikArchiwalny”R.16,2010,s.57-74.
23Ł.Kossacki-Lytwyn,StudiumprzypadkuMichałaKędzierskiegozWojniczaczylilosy
neofitynaprowincjiwpierwszejpołowieXVIIIwieku,nKwartalnikHistoriiŻydów”2014,z.2,
s.284-296.
24Materiałydodziejówkonwersjinawyznaniełacińskiewksięgachmetrykalnycharchidiako-
natówlubelskiegoizawichojskiegowokresiestaropolskim.
25WiktoriaGerasimovałaskawiepozwoliłazapoznaćsięzeswojąnieopublikowanąjeszcze
rozprawądoktorskąpt.KreŝenyeevreivRossiivXVIIIv.Osobennostisociokul‘turnojadaptacii,
Moskva2013.
26MateriałydodziejówSejmuCzteroletniego,t.6,oprac.A.Eisenbach[etal.],Wrocław
1969,s.115.
