Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wprowadzenie
Przeprowadzonotakżekwerendywkościelnychaktachsądowychiadministra-
cyjnych(oficjaliachiepiskopaliach),choćpierwotniegłównymcelembyłyarchi-
waliadawnejdiecezjikrakowskiej(sprzed1772r.),wwiększymstopniubadaniami
objętotakżeaktadiecezjiwileńskiej,łuckiej,chełmskiejorazpoznańskiej.Działal-
nośćmisyjnąicharytatywnąKościołakatolickiegobadanonapodstawieaktfunda-
cji,np.fundacjidlakonwertytów(tzw.biskupaJakubaZadzika)przechowywanych
wKrakowie.Niestetykwerendywpozostałościachźródłowychpodawnejnuncjatu-
rzeStolicyApostolskiejprzyniosłyraczejrozczarowującerezultaty.Innymiważnymi
przebadanymiarchiwaliamibyłyaktasądówświeckich(grodzkich,miejskichczy
trybunałulitewskiego),któredostarczyłysporomateriałuźródłowegoobrazującego
problemyzwiązanezkonwersjąŻydównachrześcijaństwo.Trzebajednakpamiętać,
żewizerunekspołeczeństwaopartynaaktachsądowychjestniczymodbiciewkrzy-
wymzwierciadle,pokazujestronywsytuacjikonfliktu,aignorujenp.neofitów,któ-
rzybezproblemowoiskutecznieintegrowalisięzchrześcijańskąwiększością.
Wksiążcepojęciakonwertytaineofitasątraktowanewymiennie,aczkolwiek
dawniejwjęzykupolskimtopierwszerezerwowanodlaosóbzmieniającychwyzna-
niewobrębiereligiichrześcijańskiej(np.WładysławKopalińskiwswoimsłowniku).
Natomiastterminapostazjawksiążce,oileniejesttowyraźniezaznaczone,odnosi
siędoporzuceniachrześcijaństwanarzeczjudaizmu(wpraktycepowrotudonie-
go)28.Brzmienieimioniprzydomkówżydowskichzastosowanewksiążcejestzgodne
zeźródłamiarchiwalnymi,jedynieczęściowozmodernizowanopisownię,np.Lejba
zamiastLeyba.Cytowaneźródłapodanowuwspółcześnionejformiepozafragmen-
tamipochodzącymizestarszychwydawnictwźródłowych.
•
Wprzygotowywaniuniniejszegotomupomagałowieleosób.Wpierwszejkolejności
wyrazywdzięcznościnależąsięwszystkimosobomwspółpracującymzemnąwpro-
jekciebadawczym:dr.PrzemysławowiZarubinowi,dr.MaciejowiZiemierskiemu,dr.
KrzysztofowiPawłowskiemu,DominiceOliwie,ŁukaszowiKossackiemu-Lytwyno-
wi.DrPawełMaciejkoumożliwiłmipobytwJerozolimie,którypozwoliłuzupełnić
kwerendyarchiwalneizapewniłdostępdonajnowszejliteraturyprzedmiotu.
Szczególnepodziękowanianależąsiętakżeprof.HenrykowiGmiterkowizUni-
wersytetuMariiCurie-SkłodowskiejwLublinie,któryudostępniłniepublikowane
jeszczeregestyzksiąggrodzkichlubelskich.Niezależnieodtegodowieludokumen-
tówzaktgrodzkichlubelskichnieudałobysiędotrzeć,gdybyniewydanewcześniej
przezniegoregesty.
28LewisR.Rambowzaproponowanejprzezsiebietypologiikonwersjiprzezapostazjęro-
zumiałodrzucenietradycjireligijnejlubjejwierzeńnApostasyordefectionistherepudationof
areligioustraditionoritsbeliefsbypreviousmembers”
,idem,Understandingreligiousconversion,
NewHaven-London1993,s.12.
