Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DOI:10.12797/9788376385389.02
RozdziałI
ZjawiskokonwersjiwdawnejRzeczypospolitej–
niektórezagadnienia
Wdotychczasowejliteraturzeprzedmiotupanujeprzekonanie,żezjawiskokonwer-
sjinachrześcijaństwowśródpolskichŻydówmiałocharakterzupełniemarginalny.
WieluhistorykówżydowskichzXIXczy1.połowyXXw.niepotrafiłosiępozbyć
swoichuprzedzeńwobecchrześcijaństwaikonwertytów,którzyporzucilijudaizm.
AnnaLandau-Czajkazwróciłauwagę,żewokresiemiędzywojennymnawetwśro-
dowiskuzasymilowanejiareligijnejinteligencjipochodzeniażydowskiegokonwer-
sjanachrześcijaństwotraktowanabyłazeskrajnąpogardąjakodezercja,aneofitów
podejrzewanojedynieozmianęwyznaniazniskichpobudekiokreślanoichwy-
łączniepejoratywnymiterminamijaknmeches”
,wnajlepszymrazienprzechrzta”1.
Wielubadaczypochodzeniażydowskiegodeprecjonowałozjawiskokonwersji.Na-
tanGelbertwierdził,żewXVIIIw.ochrzczonowcałejRzeczypospolitejzaledwie
2000Żydów(wliczającwtofrankistów!)2.NatomiastAleksanderKrausharuważał,
żenfaktagromadniejszegonawracaniasiężydównakatolicyzmdatująsiędopiero
odroku1759”3.
SpośródżydowskichbadaczyjedynieMateuszMiesestużprzedwojnąsądził,że
wXVIIIw.nawetdziesiątkitysięcyŻydówmogłosięochrzcić4.PóźniejrównieżBen-
zionDinurtwierdził,żewpierwszejpołowieXVIIIw.konwersjenachrześcijaństwo
wśródŻydówpolskichbyłystosunkowoczęstowystępującymfenomenem,wkaż-
1A.Landau-Czajka,Mechesi,przechrzty,Polacy?Chrzestwoczachasymilowanychiakul-
turowanychŻydówwokresiemiędzywojennym,[w:]Wposzukiwaniureligiidoskonałej?Konwersja,
aŻydzi,red.A.Jagodzińska,Wrocław2012,s.202-203,BibliothecaJudaica,nr8.
2N.Gelber,DieTaufbewegungunterdenpolnischenJudenimXVIIIJahrhundert,Monats-
schriftfürGeschichteundWissenschaftdesJudentumsJahrg.68,1924,H.7/9,s.236.
3A.Kraushar,Frankifrankiści1726-1816,t.1,Kraków1895,s.258.
4M.Mieses,Polacy-chrześcijaniepochodzeniażydowskiego,t.1,Warszawa1938,s.12.
