Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ZjawiskokonwersjiwdawnejRzeczypospolitej–niektórezagadnienia
C.Miejscepochodzenianeofitów
25
Katechumenatichrzestpozamiejscemzamieszkaniabyłczęstąpraktykązewzględu
naczynioneprzezbyłychwspółwyznawcówpróbyzapobieżeniakonwersji.Stądteż
konwersjeŻydówtraktowano,zdajesię,narównizinnymiwyjątkowymiprzypadka-
mi,gdyszafarzemsakramentumógłbyćduchownyspozaparafii48.Wwieluwypad-
kachmetrykiniezawierajążadnychinformacjiopochodzeniuneofitów,winnych
jedynienapodstawienazwiskamożnawysnuwaćwnioskiomiejscowości,zktórej
przybyli.
WśródchrzczonychwdiecezjikrakowskiejkatechumenówmożnaznaleźćŻydów
nierazzbardzoodległychmiejscowości.WKielcachw1601r.BernardMaciejowski
ochrzciłSamuelazMantui,doktoramedycyny.Nieinaczejbyłowinnychośrodkach,
zwłaszczawwiększychmiastach.WWarszawie13października1666r.ochrzczo-
noJanaKazimierza,ŻydazPersji,aw1679r.czternastoletniegoŻydazFrancji49,
w1726r.weWschowie-ŻydaurodzonegowJerozolimie50.
Chociażźródłaświadczą,żewKrakowiechrzcilisięŻydzizróżnychstronkraju,
tojednak-zezrozumiałychwzględów-przeważalikonwertyciwywodzącysięczy
tozsamegokahałukazimierskiego,czyteżzmiejscowościpodlegającychjurysdykcji
tegokahału,bądźinnychmałopolskichgmin.Jednocześniewinnychźródłacharchi-
walnychpotwierdzonazostałaobecnośćwKrakowiewtymczasieneofitów,których
niemożnazidentyfikowaćnapodstawiekrakowskichmetryk.Częśćznichtozapew-
neprzybylidoKrakowaochrzczeniwinnychpozakrakowskichparafiach51.Potwier-
dzoneźródłowosątakżechrztykrakowskichŻydówwinnychośrodkach.Wparafii
św.JanawWarszawieochrzczonowdrugiejpołowieXVIIw.pięciumężczyznpo-
chodzącychzKrakowaoraztrojedzieciznanegokonwertytyHieronimaRubinkow-
skiego(dwóchsynówicórkę)52.WwypadkumłodszychRubinkowskichwyjaśnienie
tajemnicywyborumiejscajestprostsze,ponieważchrzestodbyłsięzapewnenatych-
miastpokorzystnymdlaojcawyrokusąduzadwornego(przysądzającymmudzie-
ci),natomiastmniejjasnyjestpowódochrzczeniawWarszawienajstarszegosyna53.
48Zob.W
.Wójcik,„Prawaparafialne”wedługpolskiegoustawodawstwapartykularnegodo
1564roku,[w:]idem,Zestudiównadsynodamipolskimi,Lublin1982,s.77-78,RozprawyWydzia-
łuTeologiczno-Kanonicznego.TowarzystwoNaukoweKatolickiegoUniwersytetuLubelskiego,nr62.
49Arch.ArchidiecezjalneWarszawskie,Par.św.JanawWarszawie,108Księgachrztów1659-
-1668,s.229;T.Jeske-Choiński,Neoficipolscy.Materyałyhistoryczne,Warszawa1905,s.16.
50ARSI,Pol.s.40v.ByłtoFerdynandGutleben,którywładałdziewięciomajęzykami[!].
51A.Kaźmierczyk,Żydowscykonwertyci,s.8,przyp.16.
52T.Jeske-Choiński,op.cit.,s.17;Arch.ArchidiecezjalneWarszawskie,Par.św.Jana
wWarszawie,rkps108,Ks.metrykalna1659-1668,s.28,130.SpisJeskegojestniepełny.Zaska-
kujące,aleHieronimRubinkowskirównieżswegosynaJanaMateusza,którypierwotnieodmówił
konwersji,ochrzciłwWarszawie,ibidem,rkps108,s.71
53WięcejokonwersjirodzinyRubinkowskichijejasymilacjizespołeczeństwemchrześcijań-
skimzob.A.Kaźmierczyk,TheRubinkowskiFamily.ConvertsinKazimierz,[w:]SocialandCul-
turalBoundariesinPre-ModernPoland,eds.A.Teller,M.Teter,A.Polonsky,Oxford-Portland
2010,s.193-214,Polin.StudiesinPolishJewry,vol.22.
