Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
MarekPiechota
zrobił,gdybydysponowałwiększąsumąpieniędzy,miałodpowiedzieć:
DWykupiłbymwszystkiewydaniaWallenrodaispaliłbymjenajednym
stosie.[ś]Bownim,chwalączdradę,podniosłemtęszkaradnąmyśl
wnarodziemoim”17.Pomijamtuzdanie,równieżpochodząceponoćzlat
pięćdziesiątychXIXwieku,AlojzegoNiewiarowicza,któregowspomnienia
StanisławPigońokreślił(nomenomen)jakoDmałowiarygodne”.Jakna
tymtleprzedstawiasięwiarygodnośćpozostałychDświadków”epoki
imyślipoety?OileEdwardChłopicki,częstygośćwdomuMickiewiczów
uschyłkuroku1850(uczestniczyłnawetwwigiliiirównocześnieimieni-
nachpoetyowegoroku),wydajesięwpełniobiektywny18,otyleWalery
Wielogłowski,Dkonserwatywnypublicystagalicyjski,niechętnywobec
spiskowychideiwallenrodycznych”
19
mógłprzerysowaćwydźwiękowej
rozmowy,widzianejzniecotendencyjnejperspektywyswegozachowaw-
czegoświatopoglądu.Zapewnenigdyjużniedowiemysię,czyMickiewicz
chętniespaliłby—uschyłkużycia—wszystkieegzemplarzeKonrada
WallenrodaDnajednymstosie”,aitopodwarunkiem,żeuczyniłbyto
tylkowówczas,gdybybyłbogaty,gdybymógłsobienatopozwolić,dlatego
żepowieśćtastanowiłapochwałęzdradyczyteżraczejdlatego,żezostała
odczytana,zinterpretowanaprzezwiększośćówczesnychczytelników
(niekiedyprzecieżniechętnychpoecie),jakoowejzdradypochwała—bez
takiejwyraźniejintencjiautora.Musimyrównieżpamiętaćotym,że—
jaksłuszniezauważaStefanChwin:DNegatywnestanowiskoMickiewicza
wobecideiwallenrodyzmuwiązałosięwostatnichlatachżyciapisarza
zwyznawanymiprzezeńwtymokresieprzekonaniamimesjanistycznymi”
20
.
DzisiajdziełoMickiewiczaodczytywaćwinniśmyraczejwkontekście
tragizmuwyborutytułowegobohatera,skazanegonapostępowaniepro-
wadzącedozniszczeniaszczerzeiwysokocenionychprzezniegowartości
—honoru,złożonejprzysięgi,religiichrześcijańskiej,wreszcieczystego
iwzniosłegouczuciadoAldony—wimięmiłościojczyzny,miłościzgod-
nejzduchempatriotyzmuczasuniewoli.
KonradWallenrod,jakkażdapowieśćpoetycka,jestutworemnie-
zwyklezłożonym21.SkładasięzewspomnianejPrzemowyprozą,Wstępu
17Ibidem,s.76.
18Zob.Z.Sudolski:Mickiewicz.Opowieśćbiograficzna.Warszawa1995,s.707,764,
766.
19S.Chwin:Wstęp.W:A.Mickiewicz:KonradWallenrod.Wyd.czwarteprzejrza-
ne.Wrocław—Warszawa—Kraków1998,s.CXLV,BNI,72.
20Ibidem.
21SkomplikowanejbudowieodpowiadarówniezagmatwanakwestianarratoraKon-
radaWallenroda,nacozwróciłostatniouwagę—zresztąprzyzupełnieinnejokazji—
MaciejSzargot:
DCzasemtrudnoodróżnićtychdwóchnarratorów—wydajesię,żewscenieUczty
wymieniająsię:rozpoczyna»krzyżacki«,alepomiędzyPieśniąaPowieściąwajdelotyustę-
