Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
DawniMajowie,wykorzystującpotencjałobrazuitekstu,mogliukazaćczęść
swojegorozbudowanegosystemukosmologicznegoorazteogonicznego,uwiecznić
wzniosłeczynywładcówkrólestwczyuchwycićscenyzdworskiegożyciamajań-
skiejelity.Szerokiemutematyczniespektrum,jakiemożnazaobserwować,analizując
dostępnymateriałźródłowy,towarzyszywykorzystanierozmaitychmateriałóworaz
formwyrazuartystycznego.Inskrypcjeiprzedstawieniaikonograficzneumiesz-
czanonaceramice(mono-lubpolichromowanej),nadprożach,panelach,stelach,
ołtarzach,schodachglificznych,malowidłachściennychlubniewielkichprzedmio-
tachprzenośnych(np.zausznice,naszyjnikiczypektorały).Niektórezmajańskich
miastwykazująpewnepredylekcjewichwyborze:Palenquewyspecjalizowałosię
wtworzeniupanelizlokalnegopiaskowcaiwyrobudekoracjistiukowych,Yaxchilán
znanejestzrzeźbionychnadproży,wTikalpowszechnebyłofundowaniesteliiołta-
rzy,wCopán-stelitrójwymiarowych,awQuiriguá-monolitówzoomorficznych.
Zdecydowanąwiększośćzabytkówwytworzonychprzezdawnąkulturę
1
Majów
możnapodziwiaćwmuzeachczyinsitunastanowiskacharcheologicznych,zaś
częśćznichznajdujesięwprywatnychkolekcjachniedostępnychdlazwiedzają-
cych.Zachowanymateriałzarównoikonograficzny,jakiglificznypozwalawejrzeć
wświatdawnychMajówzichwłasnejperspektywy-perspektywyemic.Maona
jednakcharakterwysoceselektywny,ponieważukazujetylkopewnewybranefrag-
mentyzżyciamajańskiejelity,koncentrującesięgłównienaosobiewładcy(ajaw)
orazjegonajbliższymotoczeniu.Informacjeuzyskanedziękianaliziezabytków,
opróczdanychumożliwiającychzrekonstruowaniedziejówspołeczno-politycznych
tegoregionu,pozwalajątakżenaczęścioweodtworzenieprocesutworzeniabadanego
artefaktu,któryjestproduktemkońcowympewnegocyklu
2
.Dziękitemumożliwe
1Wniniejszejpracyterminyncywilizacja”oraznkultura”traktowanejakosynonimyimogą
byćużywanewymiennie.
2Ówtwórczyprocesdobrzeilustrujerównanieopartenaantropologicznejteoriisztukizapro-
ponowanejprzezAlfredaGella(1998,58),którawskazujenaróżneźródłasprawczościwsztuce.
Wydajesię,żenajbardziejtrafnymopisemtegozjawiskawklasycznejkulturzeMajówjestnastę-
pującerównanie:
[[Recipient-A’]Prototype-A]Artist-A]Index-A]→→Recipient-P