Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wpływmyślisamorządowejnarozwójsamorządukorporacyjnego
19
WoparciuofilozofięOświeceniaistotnywpływnakształtsamorząduwywarła
równieżrewolucjaamerykańska.WtreściDeklaracjiNiepodległościz1776r.
zawartoprzesłankinowegosystemupolitycznego,któregonadrzędnąwartościąbyło
zrównaniewszystkichludziwobecprawa17.Oznaczałoto,żejednostkisąautono-
miczne,czyliniepodlegająwładczemupodporządkowaniudrugiemupodmiotowi.
Cechątejrównościbyłbrakustawowejkompetencjidokształtowaniasytuacjiinnej
osoby,atymsamymdoingerowaniawjejsferęprawną18.Brakfeudalnychstosunków
społecznychułatwiłrozwójgospodarczyorazmiałistotneznaczeniadlapowstania
samorząduterytorialnego,któregostrukturaorganizacyjnazostałaopartanamodelu
angielskim19.
Wtakichokolicznościachpowstałytrzyteorie:naturalistyczna,państwowaipoli-
tyczna,któremiałynaceluwytłumaczenieideologicznychpodstawrozwojusamo-
rząduorazewolucjijegokonstrukcjiprawnej.Nagrunciepolskiejnaukiomawiając
tetrzykoncepcjekoncentrowanosięnaznalezieniuodpowiedzinanastępującepyta-
nia:czygminaposiadaosobnąwładzęmunicypalnąodmiennąodwładzypaństwo-
wej;czyjestniezawisłaodpaństwa,czyteżściślewłączonaworganizmpaństwowy
jakojegoorgan.
Teorianaturalistycznajestnajstarsząkoncepcjąwyjaśniającąpowstaniesamo-
rząduterytorialnego.Niemożnaoniejzapomniećwrozważaniachnatematsamo-
rządu,ponieważukazujeonasposóbmyśleniaojegomiejscu,obowiązkachizada-
niach.DojejgłównychprzedstawicielizaliczasięOttavonGierke,anagruncie
naukipolskiejAleksandraKrońskiego.Teoriatawywodziłasięzdoktrynyprawa
natury20.Gminajakokorporacjapublicznoprawnaposiadaławłasnyzakresspraw
uchwałodawczychiwykonawczych,którerealizowałyorganypochodzącezwybo-
rów21.Skorosprawymieszkańcówrealizowałyorganygminytomusiałabyćona
dotegoodpowiednioumocowana–powinnazatemposiadaćtakieprawajakjed-
nostkawspołeczeństwie22.Stądteżupodstawgenezygminyznajdowałsiępogląd,
17S.Wykrętowicz,Samorządjakowyrazdemokracji…,wyd.5,s.14.
18Z.Radwański,A.Olejniczak,Prawocywilne-częśćogólna,Warszawa2011,s.2;E.Łętowska,
Podstawyprawacywilnego,Warszawa1993;S.Grzybowski,Systemprawacywilnego.Częśćogólna,
t.1,Wrocław1985.
19H.Izdebski,Historiaadministracji,Warszawa1997,s.54;P
.Bożym,W
.Huba,K.Dąbrowski,
M.Różański,DziejepaństwaiprawaodstarożytnościdopołowyXXw.,Warszawa2002,s.124–125.
20E.Ura,E.Ura,Prawoadministracyjne,Warszawa2008,s.184;Z.Bukowski,T
.Jędrzejewski,
P.Rączka,Ustrójsamorząduterytorialnego,Toruń2013,wyd.4,s.59.
21H.Kelsen,AllgemeineStaatslehre,Tübingen1925,s.186;źródełnaturalnychprawgmin
należyupatrywaćjaktwierdziłJ.Panejkowdwóchskrajnychpoglądach:Marquisad’Argensona
iAnne’aRobertaJacquesaTurgot’a.Pierwszyznichnawzórholenderskiiflamandzkiżądał
uznaniagminzakorporacjepublicznoprawnezprawemwolnegowyboróworganówgminyoraz
prawempobieraniapodatków.NatomiastministerTurgotżądałoparciaustrojuadministracyjnego
państwanagminachoraznawyższychzwiązkachkomunalnych.Wsłużbiedlapaństwaipodjego
kontrolągminypowinnyspełniaćprzekazaneimczynnościadministracyjne,za:J.Panejko,Geneza
ipodstawysamorządueuropejskiego,Paryż1926,wyd.1,s.22.
22Z.Niewiadomski,Samorządterytorialny.Ustrójigospodarka,Bydgoszcz-Warszawa2001,
s.13inast.
