Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
ROZDZIAŁ1
Bezwzględunaznaczenie,jakienadajesiędecentralizacjiwramachwspomnia-
nychtrzechteoriisamorządu,pozostajeonazawszekorelatemcentralizacji.T
.Bigo
rozumiałprzeztopojęcieHukładpodmiotów,wktórymistniejetylkojedenośrodek,
jednocentrum,jakoźródłosiływiążącejprzedmiotynależącedoukładu.Totakisys-
temorganizacjiprawnej,wktórymistniejetylkojednoogniskowładzywytwarzającej
porządekprawny.Natomiastdecentralizacjatotakiezjawisko,wktórymjestwięcej
tychźródeł”41.ZkoleiJ.PanejkodefiniowałcentralizacjęjakoHsystemadministracji
państwowej,wktórejogniwoikierunekcałejadministracjispoczywawcentralnym
punkcie,czyliwrękachcentralnychorganówrządowych,którympodporządkowane
sąniższeorganyrządowe”42.Mimorozbieżnościwzakresiedefinicjipojęciadecen-
tralizacji,zarównoT
.BigoiJ.Panejkobylizdania,żepodstawąodróżnieniadecen-
tralizacjiodcentralizacjijestkryteriumsamodzielności.
J.Panejkotwierdził,żesamodzielnośćorazniezależnośćodrządowychwładzcen-
tralnychnależądoistotnychcechorganówsamorządowych.Samodzielnośćstanowiła
istotętego,conazywasiędecentralizacją43.Wtymznaczeniudecentralizacjajestiden-
tycznazpojęciemsamorządu44.J.Panejkosądził,żedecentralizacjapoleganawyko-
nywaniuzadańprzezorganylokalneniezawisłeodcentralnegorząduadministracji
państwowej.Przedmiotemdecentralizacjimożebyćnietylkoadministracja,aletakże
ustawodawstwoisądownictwo.J.Panejkopowoływałsięnaznaczeniedecentralizacji
zawartewliteraturzeniemieckiej.Twierdził,żemożeonawystępowaćwdwóchfor-
mach:organicznejlubkorporacyjnej.Pierwszaznichzakładała,żedecentralizacja
zachodziwtedy,gdyterytoriumpaństwowedzielisiędlacelówdecentralistycznych.
Mogłotonastąpićwedlesystemuprowincjonalnego,realnegoiwzględnieterytorial-
nego.Systemprowincjonalnypolegałnatym,żewposzczególnychprowincjachistniały
osobnewładzecentralne.Drugisystemzakładałnatomiastzorganizowaniewpaństwie
pośredniczącychilokalnychwładzrządowychiwyposażenieichwuprawnieniaadmi-
nistracyjneisądowe45.Zkoleisystemrealny,zwanytakżeterytorialnym,opierałsię
natym,żepaństwodzieliłosiędlacelówadministracyjnychnamniejszeterytoria.
Wopozycjidoomówionejwyżejorganicznejdecentralizacjiznajdowałosięujęcie
korporacyjnedecentralizacji,którePanejkorozumiałjakosynonimformysamorządu.
Polegałoononautworzeniudlacelówadministracjipaństwowejlokalnychjednostek
samorządowychbezichpodporządkowaniasłużbowymorganomcentralnym46.
WprzeciwieństwiedoJ.Panejki,T
.Bigouważał,żemiędzyskrajnącentralizacją
adecentralizacjąleżątrzytypypośredniedecentralizacji.Pierwszyznichpolegałna
tym,żedecentralizacjęwyprowadzonozsamejideipodziałuwładzynaustawodaw-
41T
.Bigo,Związkipubliczno-prawnewświetleustawodawstwa…,op.cit.,s.120.
42J.Panejko,Genezaipodstawy…,wyd.1,s.96.
43J.Panejko,Ustrójsamorząduterytorialnego…,op.cit.,s.279.
44PoglądJ.PanejkipodzielałMaurycyJaroszyński,którytwierdził,żeprzezsamorządnaj-
lepiejurzeczywistniasięideadecentralizacji.Samorządniemożeistniećpozapaństwem,ponie-
ważpozapaństwemniemazadańpublicznych;szerzej:M.Jaroszyński,Rozważaniaideologiczne
iprogramowe…,s.8.
45G.Jellinek,AllgemeineStaatslehre…,op.cit.,s.637.
46J.Panejko,Genezaipodstawy…,wyd.1,s.96–97.
