Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WPROWADZENIE
10
jegożyciaprzestrzeniąspołeczną-organizowaną,aranżowanąiwypełnianąprzed-
miotamizjednejstrony,audostępnianąiobdarzanąznaczeniamizdrugiej,przez
innychludzi.
Badaniadotyczącerozwoju,szczególniemałegodziecka,wskazują,żewpierw-
szychlatachżyciadeterminowanyjestonobecnościąwnajbliższymśrodowisku
odpowiednichstymulatoróworazstabilizatorów(Ramey,Ramey,1998a;Bradley,
Burchinal,Casey,2001).Przyjmujesię,żenajistotniejszespośródnichkonstytu-
ująprzestrzeńumownieokreślanąjakondom”.Wanalizietejprzestrzeni(ndomu”)
wyodrębniasiędwaosioweelementy:(1)aktywnąobecnośćmatki/rodzica/głów-
negoopiekunaoraz(2)odpowiednioskonstruowaną-stymulującąizachęcającą
dodziałania-przestrzeń(space),rozumianąjakoprzestrzeńzorientowana,czy-
litzw.miejsce(place)lubotoczenie,aniejakoprzestrzeńmetryczna(kartezjań-
ska)(Diamond,Hopson,1998;Fischer,Rose,1999;Vandelliin.,2010).Ichociaż
niemawątpliwościwświetlecorazliczniejszychtakżewPolscebadańnadrelacją
przywiązaniawtymwczesnymokresieżycia(por.Bowlby,2007)codokluczowej
rolimatki/rodzica/głównegoopiekunawrozwojudziecka,towciążniewielewia-
domonatemattego,jakieparametryzwiązanezprzestrzenią(otoczeniemfizycz-
nym,społecznymorazzupośredniającąroląopiekuna),któramawspółtworzyć
ndom”,sąkluczowedlainicjowania,facylitacjiistymulacjirozwojumałegodziec-
ka(por.Kozulin,Presseisen,1995;Brzezińska,2005b;Turuk,2008;Woolfolk,
Perry,2012).
Podstawąteoretyczną,wyznaczającąprzezdługielatakierunekpracbadaw-
czychnadwpływemzróżnicowaniaśrodowiska(otoczenia)narozwójdziecka,
byłopowszechniepodzielanewpsychologiirozwojowejprzekonanie,obecnejuż
wstudiachJeanaPiageta(np.1966,1969,1977),żerozwójsprawnościmotorycz-
nychimanipulacyjnychjestściślepowiązanyzpostępemwrozwojuzdolnościper-
cepcyjnychorazintelektualnych.Wostatnichdwóchdekadachprzekonanietozo-
stałowzmocnione,aleiprzeformułowanewtzw.podejściudynamicznym,które
charakteryzujeekologicznepodejściedopercepcji(ecologicalapproachtopercep-
tion)inspirowaneteoriąJamesaGibsona(1979).PrzykładowoEleanorJ.Gibson
(1988)argumentowała,żeniemowlętazdobywająwiedzęootoczeniudziękijego
aktywnejeksploracjiitowłaśnierozwijającesięzdolnościmotorycznesąfiltrem,
przezktórypozyskująoneinformacjeoprzedmiotach,powierzchniach,zdarze-
niach,czyliotzw.ofertach(affordances).
JeżelijednakwkoncepcjachrozwojuodwołującychsiędotradycjiPiagetaroz-
wójmotorycznypojmowanybyłjakopunktwyjściadlarozwojusprawnościpo-
znawczych,towpodejściusystemówdynamicznychkształtowaniesiędyspozycji
motorycznych,percepcjaipoznaniesąściślezesobąpowiązaneodpoczątkuży-
ciadzieckaiwistociewspółzależnewtokucałegojegorozwoju(Thelen,Smith,
1994;Gibson,Pick,2000;Brzezińska,2005b).Teoretycznie-heurystycznie-war-
tościoweioferująceważkiepotencjalneimplikacjeedukacyjnejestpowiązaniepo-
dejściadynamicznego(teoriisystemówdynamicznych)zteoriądwóchstrefroz-
wojuwujęciuLwaS.Wygotskiego(1971):strefyaktualnegorozwoju(SAR)oraz
strefynajbliższegorozwoju(SNR).Dopierowtakiejdynamiczno-rozwojowejper-
