Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10|rozdziałpierwszy
polskościiniemieckości,międzyinnymistereotypNiemca–obce-
goiwroga,ukształtowanypodwpływemhistoriinarodowej,istereo-
typNiemca–filozofa.Stereotypy,jakzauważaWojciechWrzesiński,
wiążąsięściślezpraktykążyciacodziennego,przedewszystkim
politycznego,dlategoWodwieczny”konfliktPolskiiNiemiecpo-
wodowałutrwalenieprzekonaniaoobcości,aniekiedywręczwro-
gościobukultur,mentalnościiWducha”obunarodów,conasiliłosię
wokresiezaborów
2
.Poglądyte,zakorzenionewświadomościzbio-
rowejinacechowaneemocjonalnie,pełniłyfunkcjęintegrującą,
pozwalającnaidentyfikowaniesięnarodupolskiegoipostrzeganie
gojakoróżniącegosięodobcego(częstoutożsamianegozezłym).
Wzmacniałyoneprzeztopoczuciewspólnotynarodowejiprzekona-
nieowłasnejwartości3.
StereotypNiemcafilozofapowstałdopierowwieku
XIX
,właśnie
podwpływemrecepcjiniemieckiejfilozofiiidealistycznejwPol-
sce.Dojegopowstaniaprzyczyniłysięnietylkowypowiedziiopinie
Wpseudoklasyków”,wrogonastawionychdofilozofiiidealistycznej,
aleiromantykówpolskich.JanŚniadeckiwswoichpismachiks.
AdamKazimierzCzartoryskiwnapisanychpodpseudonimemA.Dan-
tiskusMyślachopismachpolskich(1810,wyd.pośmiertne1860),
widząwfilozofiiniemieckiej,główniemetafizyce,jedynieniejasne
filozofowanie,naktórezapanowaładziwnaiszkodliwamoda.Wśród
wypowiedziromantykówspotkaćmożnazarównopozytywne,jakine-
gatywneopinienatematfilozofiiniemieckiej.Pochwałypojawiają
sięprzedewszystkimwokresiewalkizWpseudoklasykami”,awcza-
siepóźniejszymwypowiadająjesporadyczniegorącyzwolennicy
filozofiiniemieckiej.BronisławTrentowski,odczasu,gdyzaczyna
zajmowaćsięfilozofią,piszetylkoponiemiecku,cowVorstudienzur
WissenschaftderNatur(1840)tłumaczytym,żeWfilozofiajestiden-
tycznązNiemcem”,więcodkiedyjestfilozofem,Niemcysąjego
nowąojczyzną
4
.Najczęściejjednaktakżeromantycypolscy,zwłasz-
czapoeci,krytykująją,dochodzączczasemdopodobnychwnios-
ków,jakWpseudoklasycy”.EdwardŻeli
gowskiwewstępiedoswojej
fantazjidramatycznejJordan(1846)podkreślapychęintelektual-
nąNiemców–Wmocarzyinteligencji”,którymwydajesię,żepotra-
fiąwszystkowytłumaczyć.AutorpoematuJordan,podobniejakAdam
Mickiewicz(naktóregosiępowołuje)wwykładach,uważa,żefilo-
