Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
problemybadawcze
|
11
zofiawNiemczechosiągnęławszystko,comożliwenadrodzerozu-
mu,alestoiciąglewtymsamymmiejscu,coprzedKantem,gdyż
filozofowiezamknęlisięwkręguswoichtraktatówiformuł,nie
pozostawiającmiejscanaWserceiwiarę”5.KazimierzBrodziński
iLudwikSztyrmersąjeszczebardziejradykalniwswojejocenie:
Brodzińskipiszeoszaleństwiejakoskutkumarzeńmetafizycznych
6
,
aSztyrmerwpowieściFrenofagiusziFrenolesty(1843)umieszcza
wszpitaluwariatówkobietę,którausiłowałazgłębićtajnikifilozofii
niemieckiej,zwłaszczaHegla
7
.Wewszystkichtychwypowiedziach
powracająpodobnespostrzeżenia,któreprzyczyniłysiędopowsta-
niastereotypowegowyobrażeniafilozofiiniemieckiejiNiemca–filo-
zofa.Nicwięcdziwnego,żejużwXIXwiekupojawiasiędrwiącepo-
wiedzenieWjasnejakfilozofianiemiecka”
8
,aniemieckość,wcześniej
łączonazfilisterstwem,mieszczaństwem,Krzyżakamiitd.,utożsa-
mionazostałazniejasnymfilozofowaniem,zimnymrozumem,abs-
traktem,szkodliwąmetafizyką.
Występowanietychstereotypówmożnaśledzićwliteraturzepol-
skiej,będącejzapisemświadomościnarodowej,apełenrepertuar
stereotypowychokreśleńNiemcówwymieniaJulianTuwimwwier-
szuPrzedParyżem:
[…]kulturträgery,dichtery,denkery,
Bibliofile,hofraty,leutnanty,doktory,
Pracowiciidioci,żandarmy,siegery,
Hegle,schlegle,geistschelmy,durnie,profesory.9
NapoczątkuwiekuXIXwieku,obokpodkreślanychoddawna
negatywnychcechNiemców,takichjakzaborczość,pedantyzmczy
służbistość,podwpływemosiągnięćNiemiecwdziedziniefilozofii
iliteraturyzauważonoteżinnecechyWnaturyniemieckiej”:filo-
zoficzność,Wweltschmerz”,wiecznątęsknotę,mrocznośćiroman-
tyczność10.Romantycypolscydostrzegliteżwartościgodnenaślado-
wania,cojakzauważyłEugeniuszKlin,przerwałowzajemnąwrogość
ispowodowałomyślenieojęzykuniemieckimnietylkojakoojęzy-
kuzaborców,aleijakoojęzykuGoethegoiSchillera11.Powstał
drugistereotypWdobregoNiemca”,awięctakiego,którymimoswo-
jegoniemieckiegopochodzenia(choćczęstostaranosięznaleźć
