Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Romantyzm.street
rycznieopinią16,żywowśródwspółczesnychbadaczydyskutowaną17.TeresaWa-
lasrozpoznaławtezieozmierzchuparadygmaturozumianegojakofundament
polskiejprzestrzenidyskursywnejpewneistotneuproszczenia,charakterystycz-
nedlawszelkichtegotypugeneralizacji18.Dlanasjednakowielebardziejistotne
wydająsiębyćinneuwagi,czynioneprzezbadaczkęnamarginesiesporuzM.Ja-
nion.Otóżzalecaonanietylkostosownąostrożnośćwformułowaniusądówka-
tegorycznych,alezwracauwagęnametaforyczne,umownerozumieniekategorii
nparadygmaturomantycznego”ijegoobecnościwkulturze19.Trudnozidentyfiko-
waćniejednolity,rozwarstwionywewnętrznieparadygmatwsposóbjednoznacz-
ny,skorowięcprzydatnośćoperacyjnatejkategoriijestwyraźnieosłabiona,war-
topamiętaćokluczowychdlaposługiwaniasięniązastrzeżeniach:
wspomnianyparadygmat(ł)wróżnychformach,wjakichutrwaliłsięwdziedzictwie
tradycji-maswoje(ł)jądro,czylimiejsceonajwyższejtradycjiienergiipromienio-
wania,ajestnimniewątpliwiedyskursfilozoficznyipoetycki;majednakrównieżco-
razodleglejszeodtegojądraobrzeża,zajęteprzezrozmaiteprzekształceniaipopulary-
zacje,nasyconerozrzedzonymijużstereotypamiipatriotycznątopiką20.
16M.Janion,Zmierzchparadygmatu,[w:]eadem,„Czybędzieszwiedział,coprzeżyłeś”,Warszawa
1996,s.5-23.
17ZteząM.Janiondyskutowałm.in.JanBłoński,któr
ywykazywałnieciągłośćiniejednolitośćsty-
luromantyczno-symbolicznego.Por.idem,Oskarżaj,jeślimaszochotę,nTygodnikPowszechny”
1992,nr46;por.także:Polskanawiosnę.Dyskusja,[w:]Naszepojedynkioromantyzm,podred.
D.SiwickiejiM.Bieńczyka,Warszawa1995;D.Siwicka,Lekturapolskiegoromantyzmuuschyłku
XXwieku,[w:]Wiedzaoliteraturzeiedukacji,s.303-313.WażnymgłosemwdyskusjizM.Janion
byłszkicT.WalasZmierzchparadygmatu-icodalej?,wktórymautorkapodajewwątpliwość
tezęocałkowitymzniknięciuromantycznegoparadygmatuzkulturypolskiejiopinię,bymiałon
przybraćjedynieformęantykwaryczną.T.Walaswskazałapewnenisze,wktórychformacjaro-
mantycznanadalznajdujeodniesieniedoelementówrzeczywistości,jestpowtarzananiemalbez
zmiany(posługujesięniąnp.częśćstarejinteligencji,prawicowapublicystyka)lubregresywnie
(toradykalnakoncepcjam.in.J.M.Rymkiewicza).Por.T.Walas,Zmierzchparadygmatu-icoda-
lej?[w:],eadem,Zrozumiećswójczas.Kulturapolskapokomunizmie-rekonesans,Kraków2003,
s.151-225.
18Ibidem,s.155.
19Ibidem.Por.takżeinterpretacjerozpoznańT.WalasumieszczonewksiążkachE.Paczoskiej:Praw-
dziwykoniecwiekuXIX…,s.7-9;eadem,PrzerabianieXIXwieku…,s.87-88.
20T.Walas,Zrozumiećswójczas…,s.155.
15
