Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Rozdział1.Geopolitykajakoszkołabadawczawnaukachspołecznych
Po1945r.,pookresiewysokiegopoziomuidużegotemparoz-
wojugeopolitykiwczasieoddrugiejpołowyXIXw.doIIwojny
światowej,nastąpiłosparaliżowanienietylkopostępu,aleinie-
kiedywogóleprowadzeniabadańzużyciemparadygmatugeopo-
litycznego.Głównymargumentemideologicznychprzeciwników
geopolityki,którzystanowiliistanowiądodziśrdzeńoponentów
tegoparadygmatu,byłfaktnobilitacjiśrodowiskageopolitycznego
wNiemczechwlatach1933-1945.Należyjednakpodkreślić,że
geopolitykaniebyłaanijedyną,aninajbardziejDuprzywilejowaną”
naukąwtamtymokresie.Dobrymkontrprzykłademjestchoćby
pozycjaakademickahistoriiwIIIRzeszy3.
Geopolitykauprawianajestnaświeciezarównonaukowo,jak
iwformiedoktrynpolitycznychipraktycznejmetodyrealizacjice-
lówpolitycznych.Wformienaukowejfunkcjonujewobrębienauk
społecznych(włączającwnietakżegeografięspołeczno-ekono-
miczną).Najczęściejwystępujejakoteoriabądźsamodzielnypara-
dygmat(szkołabadawcza),rzadziejjakosamodzielnadyscyplina
naukowa.Geopolitykawswoichdążeniachpoznawczychstarasię
odpowiedziećnapytanie,czy,ajeślitak,towjakisposób,prze-
strzeńgeograficznawpływanaprocesyizjawiskapolityczne,wjaki
sposóbiwjakiejskalipolitykawewnętrznaizewnętrznapaństwa
orazrelacjemiędzynarodowesąuwarunkowaneczynnikamiśro-
dowiskowymi.Wodróżnieniuodgeografiipolitycznej,którabada
wpływpaństwanageografię,geopolitykabadawpływgeografiina
politykę.Geopolitykaanalizujewpływczynnikówprzestrzennych
nazjawiskaiprocesypolityczne,azatemobejmujenadewszystko
przestrzeńgeograficznąrozumianąjakoDpowierzchniękuliziem-
skiej,którejgranicewyznaczasięnajczęściejpomiędzytropopauzą
anieciągłościąMohorovičicia”,aletakżeprzestrzeńinformacyj-
ną,przestrzeńkulturowączyprzestrzeńkosmiczną(powyżejtzw.
liniiKármána).Kluczowymiujęciamidlageopolitykisąujęciacza-
soprzestrzenne(spacetimeaproaches).Należyzaznaczyć,żegeopo-
litykęzawszecechowałorozpatrywaniedanychprocesówwkate-
goriachdługookresowychiwielkoprzestrzennych.Geopolitycy
3Zob.H.Olszewski,Naukahistoriiwupadku.Studiumohistoriografiiideologii
historycznejwimperialistycznychNiemczech,Warszawa-Poznań1982.
