Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rousseau–zwiastunpóźnejnowoczesności
XXXIX
nowoczesność.Zjednejstronyprzekonanieonieograniczonych
możliwościachnaukiitechniki,połączonezwiarąwniepohamo-
wanypostępmoralnyludzkości,napędzającespołeczneproce-
syemancypacyjne.Zdrugiej–rodzącesięwzracjonalizowanym
świeciezpoczuciautratywięzizpełniąHludzkiego”życiatęsk-
noty,znajdującewyrazwfilozofiiodsłaniającejemocjonalną,za-
korzenionąprzyrodniczoihistorycznie(aniewrefleksyjności)
naturęczłowieka.Natymgruncie,obokmanifestówgloryfikują-
cychpostępymodernizacjiwkażdejdziedzinieżycia,pojawiają
sięwizjehistoriozoficzne,naturalistycznaantropologiaczyfilo-
zoficznaestetyka.Okazujesię,żedoistotynowoczesnościnale-
żyto,żewswymrozwojuwyłaniaonadialektycznietendencje
zaprzeczającejejprogramowymdążeniom.Marquardupatruje
światopoglądowychźródełtejsytuacjiwkryzysieideiteodycei,
jakinastąpiłwXVIIIwieku,przerzucającnaczłowieka,który
wmiejsceBogaokazałsiętwórcądziejów,ciężarabsolutnejauto-
legitymizacjiwobliczuzławystępującegopowszechniewświecie.
NazywatoprocesemHhipertroficznejtrybunalizacji”świado-
mościludzkiej–wktórymtoprocesieczłowiekjestjednocześ-
nieoskarżonym,oskarżycielemisędzią–wywołującym,jako
sytuacjaniedozniesienia,potrzebękompensacjiwsferzesym-
bolicznej.TąkompensacjąsąróżneformyucieczkiwHstannie-
zaskarżalności”,czyliucieczkiododpowiedzialnościzaprzerosty
modernizacyjnewstronęwaloryzacjiuczuć,wyobraźni,przyro-
dyczytradycji.Oświeceniejakomateczniknowoczesnościrodzi
dwarodzajedyskursu:pro-iantymodernistyczny,awzrostroli
naukhumanistycznychisztuki,estetyzmiromantyzmsąrewer-
sempostępówtechno-naukiiindustrializmu.Dodajmyodsiebie,
żeprzeznaczeniemnowoczesnościprzezcaływiekXIXiczęść
XXbędziepoheglowskurozumianeHznoszenie”tegorozdarcia
poprzezideologicznekonstrukcjejednoczących,uniwersalnych
teoriifilozoficznychiutopijnychprojektówspołeczno-politycz-
nych.Nietrzebajużchybadodawać,żewinicjacyjnymjądrzetych
kontradyktorycznychtendencjiwyraźnierysujesięsylwetkaJana
JakubaRousseau.
Czyjednakrówniewyraźnejejzarysydająsiędostrzecwna-
szychczasach,czasachpóźnej,schyłkowejnowoczesnościiczy
