Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROUSSEAU–ZWIASTUNPÓŹNEJ
NOWOCZESNOŚCI
RousseausędziąJanaJakuba.Dialogitoostatniezwiększych
dziełRousseaudotychczasnieprzełożonychnapolski.Niniej-
szewydanielikwidujetenbrakobecnościwpolskiejprzestrzeni
ideowej.Czybyłtobrakistotny?CzyuważnalekturaDialogów
wjakimśstopniuzmieni,wzbogacizarównonaszeocenyHsyste-
mumyślowego”ichautora,jakiutrwalonąopinięonimjako
postaciwyłamującejsięzmentalnychramwłasnejepoki,abyć
możenawetkładącejpodwalinypodnowesposobyprzeżywa-
niaświata,noweformacjekulturowe?Odpowiedzinatepyta-
niaCzytelnicyzapewneudzieląsobiesami–tutajspróbujemy
jedyniepodsunąć,awłaściwieprzypomniećpomocnewtych
kwestiachhistoryczneipsychologicznedidaskalia.Abstrahu-
jemyprzytymodponaddwustuletniejhistoriirecepcjimyśli
Rousseauwliteraturzeświatowej
1
–jakotematuosobnegoinie-
zwykleobszernego–ograniczającsiędopróbywyłuskaniaory-
ginalnościtegoautobiograficznegoutworunatleutrwalonego
obrazutejmyśli,jakiwyłaniałsięzkrytycznychiprogramowych
dziełnaszegobohatera.
Bezobawypopadnięciawprzesadnąjednostronnośćmoż-
naorzec,żewszyscyhistorycy,literaturoznawcy,komentatorzy
uznają,iżtwórczośćJanaJakubaRousseaujestjednymznaj-
wyrazistszychprzypadkówodwzorowywaniasięcechosobowo-
ściautorazarównowformiewyrażaniaswychmyśli,jakiwich
treści.RousseaupiszeHsercem”,choć–nadczymprzyjdzie
sięjeszczezastanowić–kontrolęnadtymprocesemsprawuje
1
Wsprawiewskazówekbibliograficznychdotyczącychgłównejdyskusji
przenikającejhistoriętejrecepcji–dyskusjimiędzyzwolennikamitezyojed-
nościispójnościdziełaRousseau(np.G.Lanson,E.Cassirer)azwolennikami
tezyoniekoherencjiiaporetycznościtegodzieła(np.E.Faguet,G.R.Havens)–
por.B.Baczko,HegelaRousseau,w:tegoż,Człowiekiświatopoglądy,Warszawa
1965,s.106–110.
