Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział3
Stosunekdoreligii
Jakczęstoużywamysłowauprawda”ijakrzadkopróbujemyokreślićtopojęcie.
Niechnasjednakniepeszyto,żewistociepowtarzamypytaniePiłata14ispró-
bujmywmiaręswoichmożliwościrozpatrzyćtopojęcie.
Prawdziwąnazywamytakąteorięlubdoktrynę,któraznaszegopunktu
widzeniawyrażanieskażonewyobrażenieojakimkolwiekprzedmiociepoznania.
Wścisłymtegosłowaznaczeniuprawdajestnieskażonymodbiciemwnaszymumy-
ślejakiegokolwiekprzedmiotu.Iileistniejewświecieprzedmiotówpoznania,tyle
możeistniećprawd.
Przedmiotypoznaniasąjednakpoznawaneprzeznas,aniesamewsobie.
Azatemprawdaodowolnymprzedmiociepoznania,poznanymprzeznas,powinna
zostaćuznanazaprawdęwzględną.Prawdaabsolutnazaśtoodbicietakiego
przedmiotupoznania,któryzostałprzezjakikolwiekpodmiotpoznanyusam
wsobie”.Poznanietakiejestzzasadymożliwetylkowtedy,gdyprzeciwstawność
przedmiotuipodmiotuzostałazniesiona–gdypodmiotprocesupoznaniautożsami
sięzprzedmiotem.
Uniwersalnaprawdaabsolutnatonieskażoneodbiciewczyjejśświadomo-
ściwielkiegoWszechświatausamegowsobie”.Cząstkoweprawdyabsolutne
tonieskażoneodbiciajakiejkolwiekczęściWszechświata–częścipoznanejusama
wsobie”.
Tonaturalne,żeprawdaabsolutnawielkiegoWszechświatamożepojawićsię
tylkowświadomościwspółmiernegodoniejpodmiotupoznającego–podmiotu
wszechobecnego,zdolnegodoutożsamieniasięzprzedmiotem,zdolnegopoznawać
rzeczynietylkouodzewnątrz”,aleiusamewsobie”.Takipodmiotnazywanyjest
Absolutem,Bogiem,SłońcemŚwiata.
BóguSamwSobie”jakoprzedmiotpoznaniamożebyćpoznanytylkoprzez
SamegoSiebie.Jegoprawdaabsolutna,jakiprawdaabsolutnaWszechświata
dostępnajesttylkoJemu.
Oczywistejest,żedowolnaprawdacząstkowa,niezależnieodtegojakmały
byłbyprzedmiotpoznania,dostępnajestdlanastylkowjejwzględnymwariancie.
14DotyczypytaniaPiłatazadanegoChrystusowi:uCotojestprawda?”.Zob.Ewangeliaśw.Jana,w:Biblia
poznańska,Poznań2004,18,38.
54
