Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
NacjonalizmyjakoproblembadawczywewspółczesnejPolsce...
15
muuległyrehibernatyzacji,ożywiającsięnanowo(tamże:91).AutorEsejuoduszy
polskiejpisze:nzastanawiaćmusiuznanietrwałościzagrożenianacjonalistycznego,
którewsposóbtajemniczyzostałopołączonezezłymdziedzictwemkomunizmu”
(tamże).Itowłaśniestanowiczynnik,któryupolityczniabadawczyproblemnacjona-
lizmuiutrudniawyważoneiwieloaspektowespojrzenienatozagadnienie.Legutko,
podnosząckwestięnacjonalizmuwPolsce,zwracateżuwagę,żesytuacjawnaszym
krajubyłazupełnieinnaniżwJugosławiiiniegroziłytutajżadnekonfliktynatleet-
nicznym.Uważa,żepodnoszeniealarmubyłonieceloweinienamiejscu.Ocóżwięc
chodziło?Jakwynikazwłasnychobserwacjiautoraniniejszegotekstu,corównież
odzwierciedlacytowanaksiążkaLegutkiorazwypowiedziinnychautorów,chodziło
ichodzionbitwęoPolskę”,wktórejliczysięskutecznośćpolityczna,wtymprzypad-
kuoddziaływanienaopiniępubliczną,anierzetelnośćferowanychocen.Wrzawa
podnoszonawprzestrzeniideologicznejwlatachpoupadkukomunizmuwokółpro-
blemunacjonalizmuwydajesięrażącokontrastowaćzróżnymiopiniaminatensam
tematpochodzącymizokresumiędzywojennego,którytookresrzeczywiściemożna
uznaćzaepokęekspansjinurtównacjonalistycznychwcałejEuropie(inietylko)oraz
kryzysudemokracjiliberalnej.
Jedenzautorów(anonimowy)ztamtychlattakw1935rokukomentowałobser-
wowaneprzezsiebieopinie,postawyistanfaktycznydotyczącyomawianegotuza-
gadnienia:
SzerokorozpowiadasiędziśpocałejPolsceonszowinizmienarodowym”,onzoologicz-
nymnacjonalizmie”itd.Określeniamitymiprzepełnionesąłamyprasypolskiej(odkonser-
watywnejpoprzezmarksistowskądożydowskiej).[...]Możnabypotychalarmachsądzić,
żepolskośćdysponujesystemempolitycznegomyślenia,odczuwania,awięcszkołąpoli-
tyczną,którabynaródujmowaławcałejjegobezwzględnejodrębności[...],możnabysą-
dzićdalej,żenaródpolskidysponujefalangąmyślicieli,politykówiartystów,którychwy-
obraźnięrozpala,myślzapładniaiczynrodzitobezwzględneutożsamianiesięznarodem
wjegogigantycznychzmaganiachsięzcałymświatem.
Sądtakibyłbyjednakfałszywy.Toteżwszelkiegorodzajupokrzykinatematnszowini-
zmunarodowego”czynzoologicznegonacjonalizmu”wPolscenieodpowiadająistotnemu
stanowirzeczy,sągrubąprzesadą[...].JaktrudnobowiembyłobywskazaćwPolsceludzi
wswojejpostawienarodowejkonsekwentnych[...].Możnaraczejmówićopewnychele-
mentachnarodowychwichświatopoglądzie.
Inteligencjępolskąwyprałzuczućnarodowychiubezzębniłpodtymwzględemmark-
sizm,niektóretendencjepewnychkółuchodzącychzakatolickie,obłudnykonserwatyzm
iŻydzi(M.S.1935:3).
Jakwynikazpowyższejopinii,nawetwtedynacjonalizmwPolsceniestałsięprą-
demprzemożnym,ogarniającymżyciespołeczne.Legutko,komentującobecnąsytu-
ację,pisze:
Polskieelitymiałyniełatwedzieje.Wojnaikomunistycznyterrorzniszczyłyczęśćelity
przedwojennej,atakżematerialneiinstytucjonalnepodstawyżyciaintelektualnego.
Wopróżnionemiejsceweszłalicznagrupaideologicznychfunkcjonariuszy,którawroli
