Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SyndromCzeczeniijakoelementpolitykipoupadkuZSRR…
27
Wszechwładnanaonczascenzuradopuszczałatylkoteutwory,którena-
świetlałyfaktyhistorycznewsposóbzgodnyzoficjalnąliniąideologiczną,tym
samymczęstozafałszowującdzieje,rozmijającsięzprawdą,zhistoriitworząc
mity.WtensposóbwiekXXjawisiędlaRosjanjakoarenawojnypermanentnej,
prowadzonejstaleinawszystkichfrontach:wojskowym,politycznym,ekono-
micznymikulturowym.Stwierdzeniatenabiorąwiększejmocy,gdypamiętać
będziemy,jakizafałszowanyobrazIIwojnyświatowejprzekazywałaprzez
dziesięciolecia,utrzymanawduchurealizmusocjalistycznego,konformistycz-
naliteraturaradziecka.Rolębudzeniawnarodziepatriotyzmu,zagrzewania
dowalkizniemieckimokupantemzaczęliwypełniaćwłaśniepisarze.Maso-
wowyjeżdżalinafrontiagitowaliżołnierzypoprzezpieśnimasoweidoraź-
nąpublicystykę.Wtedypowstałaplakatowa,propagandowaliryka,pisanaku
Πpokrzepieniuserc”orazporywającewswympatosieutwory,opiewającenie-
zwyciężonegoradzieckiegowojaka.Rezultatemtakiegouproszczeniastałasię
epizacjaiheroizacjadzieł,wktórychpoetykaról(żołnierz,obrońca,patriota…)
zastępujebohaterówzindywidualizowanych.Pogardadlaśmierciprzekształca
siętaknaprawdęwpogardędlażycia,aliteraturastajesięźródłemakceptacji
śmierci8.Opierającesięnatakimwzorcuutwory–nośnikihasełideologiczno-
-propagandowychpowstawaływczasiepotyczekwojennychiwwielelatpo
nich.Należądonichm.in.OpowieśćoprawdziwymczłowiekuBorysaPolewoja,
Zabijgo!KonstantinaSimonowa,opowiadaniaLeonidaSobolowa,WadimaKo-
żewnikowa,ChorążowieOlesiaGonczara,LosiImiętwojePiotraProskurina.
Trzebabyłowzględnejchoćbyswobodytwórczej,bądźtransformacjiustro-
jowej,abyhistoriazostałaodkłamanaibymogłypojawićsiędziełamieszczące
sięwnurcietzw.Πprawdyokopów”
.Wśródnichprzykładowowymienićmożna
takiejak:WokopachStalingraduWiktoraNiekrasowa,Życieiniezwykłeprzy-
godyżołnierzaIwanaCzonkinaWładimiraWojnowicza9,Generałijegoarmia
GieorgijaWładimowa10.
NieobcebyłyliteraturzerosyjskiejtakżedziełaoKaukazie,rozgrywanych
natymtereniewalkach,powstaniach,ruchachniepodległościowych.Dzieje
mieszkańcówKaukazutwórczointerpretowaliAleksanderPuszkin,MichałLer-
montow,LewTołstoj.WalczącyCzeczeniprzedstawianibylituzazwyczaj(choć
niezawsze)jakoherosi,romantycznibohaterowie,pełnizapałubuntownicy
oniezawisłośćswegokraju,ludzieobdarzenizarównozdolnościądowielkiej
8P
.Fast,LiteraturaokresuIIwojnyświatowej,[w:]HistorialiteraturyrosyjskiejXXwieku,
red.A.Drawicz,Warszawa1997,s.288.
9Zob.:A.Dudek,Groteskajakopróbarealizmu.OksiążceWładimiraWojnowicza„Życie
iniezwykłeprzygodyżołnierzaIwanaCzonkina”,[w:]Emigracjaitamizdat.Szkiceowspół-
czesnejprozierosyjskiej,red.L.Suchanek,Kraków1993.
10Zob.:K.Pietrzycka-Bohosiewicz,Wposzukiwaniuautentyzmu.Twórczośćprozator-
skaGieorgijaWładimowa,Kraków1999.
