Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Aspektyrozwoju
Budowaikształtciałamłodegoosobnikadorosłegojestrezultatemcałokształtuopi-
sanychpowyżejzjawiskwzrastaniairóżnicowania,aszczególnieodmiennegotempa
wzrostuposzczególnychtkanekiczęściciała.Oczywiścienależypamiętać,żeproces
rozwojujestefektemrealizacjiprogramugenetycznegowzaistniałychwarunkachśrodo-
wiska,wszczególnościsposobużywienia.Wpóźniejszymwiekumogąnastępowaćdodat-
kowoprocesydeformującenaskuteknieprawidłowegożywienia,nadmiernegoobciąże-
niapracąfizycznąitp.Rozwójregulowanyjestpoprzezkontrolęgenetycznąisterowanie
neurohormonalnenapoziomieustroju(organizmu)jakocałości,cozapewniasprawność
całegosystemu,jakimjestorganizm,względemwymogówśrodowiskowych.
Procesróżnicowanianazwaćmożnadoskonaleniemsięstruktury.Doskonaleniustruk-
turyniemusitowarzyszyćdoskonaleniesięfunkcji,zwanedojrzewaniem.Dopierojednak
uzyskaniewłaściwychfunkcji(specjalizacja)poszczególnychnarządów,tkanekiczęści
ciałaorazdostrojeniesięfunkcjiposzczególnychukładówwramachcałegoustroju(inte-
gracja)stanowioichdojrzałości.Doskonaleniefunkcjonalne(dojrzewanie)zazwyczajwią-
żesięlubwynikazdoskonaleniastrukturalnego(różnicowania)-jednaksątoprocesypo
sobienastępującelubrównoległeiwpewnymistopniuodsiebieniezależne(ryc.2.5).
Inaczejmówiąc,wiadomo,żefunkcjewpływająnakształtowaniestruktury,abudowawznacz-
nymstopniuwyznaczamożliwefunkcje.Niejesttojednakzależnośćwyłączna,dlatego
zjawiskatejakoprzejawyprocesówrozwojuontogenetycznegonależywyraźnierozdzielić.
Procesyróżnicowaniaidojrzewania(zazwyczajzachodzącenatlęprocesówwzra-
stania)prowadządozapewnieniahomeostazysystemu,jakimjestorganizmjakocałość.
Tenprocesstrukturalno-funkcjonalnegodoskonaleniaorganizmumożebyć,rozumiany
jakopostępwewzajemnychstosunkachustrójżywy-środowisko.Inaczejmówiąc,nastę-
pujedostrojenieorganizmudośrodowiska,łączniestanowiąoneekosystem.Uczłowieka
dochodzituelementkulturowegodostosowywaniasystemuśrodowiskowegodopotrzeb
organizmu.Doskonaleniebudowyifunkcjiorganizmuprowadzitodooptymalnejnie-
zależnościosobnika(jejczęściąjesthomeostaza-względnastałośćśrodowiskawewnętrz-
nego)wobecistniejącychwarunkówśrodowiskabiogeograficznego.
rozrost
funkcjepierwotne
blokadafunkcji
funkcjewtórne
(podojrzewaniu)
zróżnicowaniem
rozplemwraz
doskonaleniestruktury
dojrzewanie
doskonaleniefunkcji
Ryci2i5iDoskonaleniestruktury(różnicowanie)ifunkcji(dojrzewanie)
21
