Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Aspektyrozwoju
Opisanewyżejjakościoweiilościowezmianyrozwojowewymagająodpowiedniej
energiiiinformacjicodojejwykorzystania.Dostarczanieorganizmowimateriiienergii
(materiałówbudulcowychienergetycznychwpostacipokarmu,wody,tlenu)umożliwia
rozwój.Substancjepozyskaneprzezorganizm,szczególniepokarm,przechodząworga-
nizmieskomplikowanyproces,zwanyprzemianąmaterii.Rozwójzwiązanyjestwięc
zkonkretnymiprocesamiprzemianmateriiienergii,którepodlegajądystrybucji(roz-
działowiiwykorzystaniu)wramachorganizmuzależnieodjegowłaściwości.Energe-
tyczno-informacyjneaspektyrozwojuontogenetycznegoobejmująopistychzjawisk.
Energetykazajmujesięopisemźródełenergiiikosztówenergetycznychprocesówżycio-
wych.Informatykaokreślaźródła,charakterimechanizmyprzekazywaniainformacji
dotyczącychwszelkiegorodzajuprocesówzachodzącychworganizmietaknapoziomie
submolekularnym,jakmolekularnym,tkankowym,narządowymiorganizmalnym.
Dystrybucja(ekonomika)traktujeosposobiewykorzystaniaenergiiimateriiprzezorganizm.
Metabolizmdotyczyprzemianymateriipolegającejnawymianiemateriałuchemicz-
negobezwzględunato,czypowodujetozmianystrukturyifunkcji.Wymianachemiczna
przebiegabowiemstale,niezawszepowodującgłębszezmianyontogenetyczne.Jestona
przejawemżyciaisłużyjegopodtrzymaniu.Wprzemianiemateriirozróżniasięprocesy
anaboliczne,czyliprzyswajaniapobranychzotoczeniasubstancjiiprzekształcaniaich
wskładnikichemicznewłasnychtkaneklubodkładaniesubstancjizapasowych,odpro-
cesówkatabolizmu.Katabolizmpoleganazużywaniuskładnikówchemicznychorgani-
zmuwprocesachenergetycznychipodczassekrecjigruczołów.Produktyprzemiany
materii,któreniesądlaorganizmupotrzebne,zazwyczajulegająwmożliwiejaknajszyb-
szymczasiewydaleniu,gdyżniektóreznichmogądziałaćtoksycznienapewnetkanki
(np.zatrzymywanieworganizmieazotowychproduktówprzemianymaterii,zazwyczaj
wydalanychzmoczem,skutkujemocznicą,objawiającąsięmiędzyinnymiobrzękiem
mózguipłuc,któramożeprowadzićnawetdozgonu).
Podsumowanie
Rozwójosobniczyjestprocesemgenetyczniezaprogramowanychzmianzachodzących
wzmieniającychsięwciągużyciaczłowiekaśrodowiskach.Maonkilkajakościowych
aspektów:zwiększaniewymiarówimasyciałaorazliczbykomórek(wzrastanie);zmia-
nystrukturtkanekinarządóworazproporcjiciała(różnicowanie),atakżedoskonalenie
funkcjonalne(dojrzewanie).Doskonalenieorganizacjiorganizmunazywamypostępem.
Przebiegrozwojuposzczególnychosobnikówjestrealizowanywedługmożliwości,jakie
stwarzająwarunkiśrodowiskowe,jednakzawszewramachokreślonychprzezewolu-
cyjnieuformowanywzorzecrozwojucharakterystycznydlagatunku.Wprocesieroz-
wojuposzczególnestrukturyrozwijająsięodogółudoszczegółuorazwzdłużdwóch
osi:głowa-ogon(prawocefalo-kaudalne)iodśrodkanazewnątrz(prawoproksymal-
no-dystalne).Progresywność,ciągłość,ukierunkowanie,sekwencyjnośćietapowość
tocechypozwalająceodróżnićzmianyrozwojoweodinnychzmianzachodzących
worganizmie.
27
