Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Rynekpracyjakoprzedmiotzainteresowaniasocjologii
23
zestronyzwiązkówzawodowych.PrekursoremtegopodejściabyliwEuro-
pie–Hayek,awStanachZjednoczonych–JohnCommons,którzyznaleźli
kontynuatorówzainteresowańwosobachMiltonaiRosyFriedmanów(Fried-
man,Friedman1980).Wszyscyonistojąnastanowisku,żekonkurencjamię-
dzypracownikamijestograniczanaprzezróżnegorodzajuumowy,zawierane
przezzwiązkizawodowezpracodawcamilubprzezprawastanowionepodpresją
związkówzawodowych.Friedmanowiekrytykowalisystemzabezpieczeńsocjal-
nychtowarzyszącychpolitycetakzwanegowelfarestate.Wszczególnościkryty-
kowaliistnieniezasiłkówdlabezrobotnych.
WPolsceodpoczątkulatdziewięćdziesiątychubiegłegowiekurolazwiązków
zawodowychwnegocjowaniuwarunkówkontraktuzbiorowegoopracęniebyła
prawnieograniczana.Przeciwnie,poprzezprzyznanieprawadostrajkuipro-
wadzeniarokowańzbiorowych,uległaformalnemuwzmocnieniu.Próbaoceny
wpływuzwiązkówzawodowychnakontraktzbiorowyjestjednakniezwykletrud-
na,byłyonebowiemcałyczaswkomponowanewsystemsprawowaniawładzy,
wtymsensie,żewspółuczestniczyływszerokichkoalicjachwspierającychkolejne
rządy.DotyczytoiSolidarności,iOPZZ.Takasytuacjabyłaniezwykleniebez-
piecznadlazwiązków;polityczneuwikłaniepowodowałoichuzależnienie.Do
niedawnamożnabyłosądzić,żejesttoprocesprzejściowy,zanikającywmiarę
stabilizowaniasięzbiorowychpodmiotówscenypolitycznej,czylipartiipolitycz-
nychibloków(pokomunistycznegoiposolidarnościowego),orazżekorzyści
mogąbyćtuobustronne.Taksięwistociestało.Obecnieizwiązkizawodowe,
izwiązkipracodawcówdeklarującorazbardziejkurczącąsięmożliwośćwywiera-
niawpływuwobrębiesystemupolitycznego.Jednakobiektywniepatrząc,widać
żepostroniepracodawcówpowstawałydużegrupykapitałowe,amenedżero-
wieznaczniewzmocniliswójstatusdochodowy(Kozek2000),natomiastświat
pracyfunkcjonujewwarunkachniepewnościzatrudnienia(relatywniewysokie
bezrobocie,wzrostodsetkaczasowychumówopracę,umówśmieciowychwmło-
dympokoleniu).Związkizawodoweposiadającoprawdamożliwośćblokowania
projektówniekorzystnychdlapracowników,leczcałyczasmusząuwzględniać
wswoichrachubachkalkulacjepolityków,którzyzaczynająunikaćskrajnych
opcjizchwiląobjęciawładzy.Dotychczaspowściągliwośćdziałaczyzwiązkowych
wformułowaniużądańbyławysoka(wartotuwspomniećfenomenzwiązków
zawodowychjakoparasoladlazmiannapoczątkulatdziewięćdziesiątychubie-
głegowieku).Zbadańdotyczącychprzetarguzbiorowegonapoziomiezakładów
pracy(Kozek1998)wynikało,żewnegocjacjachukładówzbiorowychpracynie
poziompłacbyłzasadniczymcelemstarańzwiązkówzawodowych,leczraczej
ochronazatrudnienia.Podobniewroku2009,związkizawodoweprzystałyna
porozumienieantykryzysowepoto,bychronićzatrudnienie.
Podejścieodstronypodażowejwzbytmałymstopniuskupiasięnatym,że
zarównozwiązkizawodowe,organizacjepracodawców,jakistrukturypaństwa
mogąuczynićbardzowieledlapodtrzymaniamechanizmuwymianyikonku-
rencjimiędzypracownikamipoprzezpromowanierozwiązańinstytucjonalnych
wspierającychrynek.Popierwsze,strukturypaństwawwieluwspółczesnych
