Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Berlin
iuArendt,medytującejpolatachnadźródłaminieszczęść,któredotknęły
jejniemieckojęzycznąojczyznę,uderzapodobieństwowsposobiedo-
świadczaniaatmosferyschyłku.XXwiekprzeglądasięwlustrzepóźnego
antyku.WlekturzeAuerbachawidocznejestzdumienieobrazemkreowa-
nymprzezAmmiana,ajednocześniefascynacja,wyczuwalnawmnoże-
niuepitetów–prawiewykrzykników–któresłużąjakbyopanowaniucze-
gośzbytrealnego,bymogłobyćnazwane:„ŚwiatAmmianajestponury:
przepełniagozabobon,żądzakrwi,przemęczenie,śmiertelnystrach,
gestyokrutneiwjakiśmagicznysposóbzastygłewmartwocie”.
Oboje,AuerbachiArendt,używająwręczpodobnychsformułowań.Za-
uważają,żewobserwowanychprzeznichepokach„wyparciuzaintereso-
waniatym,coludzkie”czyteż„skostnieniupierwiastkahumanistycznego”
towarzyszynarastaniecienia,skrywającegojakąśgorączkę,podniecenie;
uAuerbachabędzietosensualność,zmysłowośćprzechodzącaw„coś
gorzkiego,groteskowegoipełnegogrozy,cośnieludzkiegoispazmatycz-
nego”13,uArendt–„chorobliwepożądanierzeczynienormalnychiodmien-
nych”.Możnatopodobieństwoopisówtłumaczyćnadwasposoby.Może
chodziopewienuchwyconyprzeznichcharakterystycznyrysschyłkowych
epok.Możeteż–wspólnedoświadczenierozpaduświata,wktórymdora-
stali.Wbrewpozoromtetłumaczenianiesąprzeciwstawne,epokiroz-
padająsiętylkowspojrzeniuświadkówitylkooni
późniejwidząznakirozpadutam,gdziewszystkojeszczejestnienaruszo-
ne.Wgłosachtychdwojgawypowiadasięrefleksjawiekunadklimatem,
nastrojeniemjegowłasnegodzieciństwa.
PrzeczułtoBenjamin,kiedyokształtującymgoBerliniepisał:„Jajed-
nakjestemzniekształconyprzezpodobieństwodowszystkiego,comnietu
otacza.Jakmięczakwmuszlitkwiłemwdziewiętnastymstuleciuionoleży
terazprzedemnąpusteniczymwydrążonamuszla”14.
13
Tamże,s.76.
14
W.Benjamin,
Berlińskiedzieciństwonaprzełomiewieków
,s.66.
2-
