Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rytuały,obrzędy,ceremonie10
Efektemtejteoretycznejbataliijestniniejszapraca,którawzałożeniumadostarczyć
użytecznenarzędziedokomparatystycznychbadańrytuałów,zarównowobrębie
jednejkultury,jakiwujęciumiędzykulturowym.
Wmoimpoluzainteresowanianieznalazłysięwszystkiemożliwerytuały,ro-
zumianewkażdymożliwysposób.Pracastawiającasobietakambitnezałożenia
aspirowałabydostworzeniaDteoriiwszystkiego”.Zakresrozumieniaterminurytuał,
obejmującegodziałaniaodzachowańowadówponajbardziejwysublimowaneludzkie
ceremonie,jestniezwykletrudnydoujęciawjednejteorii,oileniechcemysprowadzić
jejdobezużytecznychanalitycznieogólników.Naukowcyprowadząintensywnespory
ogranicekategoriiobrzęduidotejporyniestworzylizadowalającegokompromisu,
nawetwobrębiejednejnauki,takiejjakantropologiaczyreligioznawstwo.Zdecydo-
waniełatwiejjestwskazać,czymniebędziesięzajmowałaniniejszapraca,anastępnie
precyzowaćsferę,któraniezostanieusuniętapozanawiasdefinicyjny.
EricRothenbuhler,profesorkomunikacjispołecznejnaUniwersytecieIowa,
zaproponowałwswojejpracyKomunikacjarytualna.Odrozmowycodziennejdoceremonii
medialnej(2003)jednoznajbardziejklarownychilogicznychrozwiązańprecyzujących
sferępotocznieuznawanązarytuał,któremożnazanimpowtórzyć,gdyżbędzieono
równieżadekwatnewzględemproponowanejtumetody(tamże:47-64).Wskazujeon
na,jegozdaniem,Dnietrafne”orazDczęściowotrafne”koncepcjerytuału,którezkolei
JeanMaissoneuveuznajezaDpojęciapokrewneisynonimiczne,używanezamiennie
zterminem«rytuał»”(1995:10).JakpiszeRothenbuhler(2003),powszechne(choć
błędne)jesttraktowanieobrzędujako:
a)
zwyczajuinawyku,czymmożebyćnaprzykładDporannyrytuał”lubDrytuał
oglądaniawiadomościwtelewizji”;
b)
nieszczeregowystępupublicznego,wktórymDurzędnicypubliczni,biurokraci,
pracownicypublicrelationsdośćczęstopostępujątak,jakbyposiadalimotywację
szczeregozaangażowaniasięwsprawy,którymisięzajmują,podczasgdywistocie
jejniemają”(tamże:48);
c)
pustejkonwencji—Dcośdziejącegosiędlazachowaniapozorów,comiałobyć
pełnymznaczeniarytuałem,lecznimniebyło”(tamże:49)(np.Ddobrowolne”
imprezyintegracyjnezobowiązkowąobecnością);
d)
nadmiarustylistycznego,symbolicznegolubestetycznego,czylicechredundantnych,
któreniesąniezbędnedoosiągnięciacelu(np.wyjątkowokwiecisteiDbarokowe”
powitania);
e)
rytuałujakomitu,ideologii,kłamstwalubpomyłki,stosowanegłówniejakona-
rzędziewdemaskatorskiejanalizieneomarksistowskiej—widziuczestnik
zostajewprowadzonywbłądlubumocnionywtrwaniuwfałszuwcelusłużenia
interesowiklasypanującej.
Wprzypadkuczęściowotrafnychteoriiamerykańskiprofesorwzmiankujeetolo-
gicznepodejściedorytuału(wskazującnapochodzenietegozjawiskaoduwzorowanych
zachowańzwierzęcych);psychoanalitycznąteorięZygmuntaFreuda,któryzastanawiał
sięnadanalogiąmiędzyobrzędamiazachowaniamiobsesyjnymi;durkheimowską
tezęrytuałujakoopartegonakolektywnymuczuciuspołecznegospoiwaorazujęciu
akcentującymrolęobrzęduwutrzymaniustatusquo.
