Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rytuały,obrzędy,ceremonie24
pracach,któreczasemnazywasięzbiorczoDposzukiwaniemboskiegogenu”alboDośrod-
kaBoga”(wmózgu),doujęciaczegośjakorytuałuwystarczaspełnienieokreślonych
warunków,mającychcharakterwewnętrznychstanówneurologicznych.Czybędzie
tostymulacjaodpowiednichobszarówmózgu,czyteżzmianytypupadaczkowego,
genetyczne,towłaśniechemiczne(neuroprzekaźniki)bądźmechaniczne(uszkodzenia
mózgu)czynnikipowodują,żekonkretnezjawiskonabieracechrytuału.
Niecoinaczej,choćwychodzączpodobnychzałożeń,traktująrytuałbadacze
zszerokopojętychnaukkognitywnych.Naszczególnąuwagęzasługujątutajdoko-
naniapracującychwnaukowymduecieTomasaLawsonaiRobertaMcCauleyaoraz
HarveyaWhitehouse’a,którzystanowiąświatowączołówkękognitywistówwbadaniu
rytuałów.Pierwsiznichwswoichdwóchpodstawowychpracach(Lawson,McCauley
1990,2002)orazseriiartykułówzajęlisiętakimikwestiami,jakDsystemreprezentacji
akcji”,będącykonceptualnymDurządzeniem”(device)wludzkimprocesiepoznawczym,
wyjaśniającymreligijnerytuaływkontekścieDkulturowopostulowanychnadludzkich
istot”(CPS—CulturallyPostulatedSuperhumanBeings)(Lawson,McCauley2002:8).
Wichbadaniachinformacjesąinaczejzdobywane,przetwarzaneizapamiętywane
wzależnościodtego,czyrytuałnastawionyjestnanadludzkiegoagensa,patiensa1
lubdziałanie,coskorelowanejestrównieżzczęstotliwościąwystępowaniarytuału
orazstopniempobudzeniasensorycznego,którezesobąniesie.Strukturalneopisy
rytuałówukazują,żepodstawowestrukturydziałania:
1)
zawierająrole(agensów,działań,instrumentówipatiensów),którewyróżniają
działania(irytuały)spośródinnychwydarzeń;
2)
posiadają—jakoelementyrytuału—różnorodnebytyidziałania,jakrównieżich
właściwości,cechycharakterystyczneiwarunki,któremogąspełnićteformalne
rolewreligijnychrytuałach;
3)
zakładają,żeprzynajmniejdwieztychrólmusząbyćzawszespełnione(znaczy
to,żekażdedziałanieposiadaagensaiżemusioncośrobić);
4)
odzwierciedlajązastrzeżenie,żechociażkażdyobiektpełniącyrolęagensamoże
równieżsłużyćjakopatiens,niekażdyobiektsłużącyjakopatiensmożeprzyjąć
rolęagensa;
5)
odkrywająelementywariacjiwformachdziałań,ajakowarunkuwymagają
użyciaspecjalnychinstrumentów;
6)
umiejscawiająrelacjezapośredniczającejednedziałaniawdrugich,wykonanie
jednegodziałaniazakładauprzedniewykonanieinnego(Lawson,McCauley
2002:13-13).
ZkoleiHarveyWhitehousezająłsięprzedewszystkimróżnymitypamipamięci
(eksplicytnąiimplicytną),uruchamianymiprzezróżnetypyrytuałów,wiedzą,jaka
jestprzeznieprzekazywanaisposobu,wjakitoczynią(Whitehouse[red.]2004;
Whitehouse,Laidlaw[red.]2004).Wtychujęciach,chociażzpracymózguprzenoszą
oneśrodekciężkościnapracęumysłu,rytuałrównieżjawisiębardziejjakoaspekt
działańniżniezależnezjawisko.
1
Woryginaleagentipatient,którewpolskiejliteraturzekognitywistycznejprzyjmująpostaćagensa
ipatiensa,chociażwnajprostszymujęciuodpowiadająonepodmiotowiiprzedmiotowi.
