Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
Znaczenierytuałujestzaprawdęgłębokie.
Ten,ktostarasięwniewniknąćztakimrodzajempostrzegania,
którerozróżniatwardeibiałe,takiesamoiróżne,zatonie.
Znaczenierytuałujestzaprawdęwielkie.
Ten,ktostarasięwniknąćwnieznieokrzesanymiibezmyślnymi
teoriamitwórcówsystemów,polegnie.
Znaczenierytuałujestzaprawdęwysokie.
Ten,ktostarasięwniknąćwniewagresywnyiaroganckisposób
tych,którzyzanicmająpowszechnezwyczajeiuważają
siebiezalepszychodinnych,doznająupadku.
Xunzi,IIIw.p.n.e.
Mojezainteresowanieproblematykąrytuałusięgaczasówfinalizowaniastudiówreligio-
znawczych.Zdecydowałemsięnapodjęciekwestiiobrzędówreligiiafrochrześcijańskich
AmerykiŚrodkowej,iwtedydoskutkudoszedłpomysłwyjazdubadawczo-turystycz-
negowodległyzakątekświatawceluzebraniamateriałówiprzejściaantropologicz-
negoDchrztubojowego”badańterenowych.Odstronynaukowejwyprawaokazała
sięfrustrującymfiaskiem:wszystkieokazjeobserwowaniamiejscowychrytuałów
wydałymisięnieautentyczne,steatralizowaneiDdlaturystów”.Późniejuzmysłowiłem
sobie,żechęćodnalezieniaDprawdziwych”obrzędówzgóryskazanabyłanaporażkę,
gdyżkażdaceremonia,doktórejzostałbymdopuszczony,momentalnieutraciłaby
swojąatrakcyjnośćwłaśniezuwaginaelementsztuczności,wnoszonyprzezobecność
postronnegowidza—samegobadacza.
Dopieropopowrociezrozumiałem,żepostawionycelbyłjedyniemrzonką,
klasycznąpułapkąbadańterenowych,niedouniknięciaprawdopodobnieprzezkażdego
początkującegobadacza.Pozytywnymaspektemzaistniałejsytuacjibyłarefleksjana
temattego,jaksłaboposłużyłymiteoretycznekoncepcjewyuczonepodczasstudiów
izawartewliteraturze.Nieświadomiepodążyłemtąsamąścieżką,któraprzywiodła
MiltonaSingeradozajęciasięwidowiskamikulturowymi.Ostateczniedoszedłemdo
wniosku,żerytuał,któregoposzukiwałem,byłmojąkreacjąpowstałąnapodstawiepod-
ręcznikówiwłasnychoczekiwań,niemiałzaśnicwspólnegozzastanąrzeczywistością.
Dysonansmiędzyposzukiwanymdoświadczeniemazastanymikonceptualizacjami
Dprawdziwego”rytuałuokazałsięniemożliwydopokonania,apierwotnyprojektoparcia
pracynabadaniachterenowychzakończyłsięniepowodzeniem.
Wefekcierozpocząłemposzukiwaniaadekwatnejteoriilubdefinicjirytuału,która
pozwoliłabyuwzględnićtakieczynniki,jakpunktwidzeniasamychuczestnikówczy
uchwycenierytuałuwjegometamorficznej,procesualnejformie.Przedewszystkim
jednakintensywniejszeprzyglądaniesięotaczającejrzeczywistościspowodowało
koniecznośćodnalezieniatakiegopodejścia,którelikwidowałobykoniecznośćdycho-
tomicznegopostrzeganiafenomenówkulturynazasadzieostrejgranicyrozdzielającej
Dautentyczne”rytuałyodswoistejsferyDnie-rytuałów”lubDjakbyrytuałów”.Ostatecznie,
zamiastzałożonychempirycznychbadańkonkretnychprzykładówzachowańrytual-
nych,rozpocząłemintensywnezmaganiazkwestiamimetodologicznymi,strategiami
definicyjnymiorazteoriamikonceptualizacjiikategoryzacjiwludzkimdoświadczeniu.
