Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
17
KaczkowskiegoiWalentegoZwierkowskiego,atakżeobszernyopissejmikuraw-
skiegowpamiętnikachgenerałaRomanaWybranowskiego
21
.
Informacjiostosunkusejmudosprawwyborczychdostarczajądiariusze
iopublikowaneniedawnouwagiobuizbnadraportamiRadyStanu
22
.
Oprócztychpodstawowychźródełmamyjeszczesporodrobnychmateriałów
znajdującychsięwróżnychzespołacharchiwalnychipublikacjach.
Stanzachowaniaźródełnarzucawyraźneograniczenia.Wciągutrzynastulat
odbyłosięwKrólestwieokołotysiącazebrańwyborczych.Dysponujęinforma-
cjamioprzebieguobradbliskosiedemdziesięciuzgromadzeń;wodniesieniudo
pozostałychmożnaustalić,ktozostałwybranyi–dlaokołopołowy–ktopełnił
funkcjęmarszałka(informacjeopozostałychurzędnikachzgromadzeńwybor-
czychsąrzadsze).Ekstrapolowaniewnioskówwynikającychzanalizyprzebiegu
mniejniżjednejdziesiątejzgromadzeńwyborczychjestryzykowneprzedewszyst-
kimdlatego,żewystępowałytubardzodużeróżnicemiędzyregionami.Zupełnie
inaczejobradowałskładającysięzkilkunastuosóbsejmikwwojewództwiekra-
kowskim,ainaczejsejmikwwojewództwiepłockimczypodlaskim,gdzielicz-
baobecnychmogłaprzekraczać500osób.Inaczejfunkcjonowałozgromadzenie
gminnewWarszawie,gdziezbierałysięosobymieszkającewpobliżu,wjednym
cyrkule,ainaczejzgromadzeniewmałymmieście,naktóreprzybywaliwyborcy
zmiasteczekrozsianychwpromieniukilkudziesięciukilometrów.
Oiledziałaniaiopiniewładzcentralnychsądobrzeudokumentowane,otyle
naszawiedzaoposunięciachadministracjinapoziomiewojewódzkimjestbardzo
wycinkowa.Możetooznaczać,żenierejestrujemyczęścidziałańwładzlokalnych,
naprzykładskierowanychprzeciwmniejznanymopozycjonistom.Czytającko-
respondencjęmiędzyWarszawąaPetersburgiemzlatdwudziestychXIXwieku
możnaodnieśćwrażenie,żewalkazopozycjątoczysięwdanymrokunanajwy-
żejkilkunastuzgromadzeniachwyborczych.Jednaksprawnieprzeprowadzony
wybórkandydatówwygodnychdlarządu,taki,któryniespowodowałskargdo
senatuiniewiązałsięzjakimiśekscesami,możeumykaćnaszejuwadze.
Małomamyteżświadectwpochodzącychoduczestnikówobrad(wkażdym
raziewporównaniuzanalogicznądokumentacjąprzedrozbiorową).Stądteżnie
jesttumożliwezastosowanietypowegodlahistoriografiiXVIIIwiekuschematu:
21
PamiętnikiL.Dembowskiego,B.Czart.3811;K.Koźmian,Pamiętniki,wyd.A.Kopacz,
J.Willaume,M.KaczmarekiK.Pecold,Wrocław1972,t.3;S.Kaczkowski,Pamiętnikizurzędowa-
niamojegowizbieposelskiejkongresowegoKrólestwaPolskiegood1825do1831,w:tegoż,Dzieła,t.2,
Kraków1883,s.125-147;zapiskiS.Kaczkowskiegoosejmie1830,BJ4362,t.1;P.Lelewel,Pa-
miętnikiidiariuszdomunaszego,wyd.I.Lelewel-Friemannowa,Wrocław1966;zapiskibiograficzne
W.Zwierkowskiego,AGADArch.Zamoyskich88;R.Wybranowski,Pamiętniki,Lwów1882,t.2.
22
DiariuszsejmuKrólestwaPolskiego1818,t.1-3,Warszawa1818;Dziennikposiedzeńizbypo-
selskiejwczasiesejmuKrólestwaPolskiegowroku1820odbytego,t.1-2,Warszawab.r.;SejmKrólestwa
Polskiegoodziałalnościrząduistaniekraju1816-1830,w
yd.J.LeskiewiczowaiF.Ramotowska,
Warszawa1995.
