Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Charakteriznaczenieinstytucjiombudsmana...
szwedzkiego-posiadatamkilkaznaczeń.Byłoonoijestpowszechnie
używanenaoznaczenieprzedstawiciela,agenta,prawnika,delegata,
opiekunalubjakąkolwiekinnąosobęupoważnionąprzezjakiekolwiek
inneosobydodziałaniawichimieniu,dbaniaoichinteresy.Ozna-
czaorganpaństwowypowołanydoprzeciwdziałanianaruszaniulub
ograniczaniuprawjednostki,któremupowierzonobadanienaruszeń
prawczłowiekawjejstosunkachzpaństwem,azwłaszczazadmini-
stracjąpaństwową.Mimożewposzczególnychkrajachorganytakie
nosząróżnenazwy,określasięjewliteraturzezwyklepojęciemogól-
nym-ombudsman,odpierwszej,powstałejwpoczątkachXVIIIw.
wSzwecjiinstytucjitegorodzaju20.Nieoznaczato,żewszystkiekraje,
którezdecydowałysięnastworzenieusiebietegoorganu,przyjęły
bezzastrzeżeńwzorzecszwedzki.Poszczególnepaństwabudowały
własnesystemykontroliadministracji,włączającdonichróżnerozwią-
zaniaombudsmanajakoorganuuzupełniającegodziałalnośćinnych
organówpaństwowychnarzeczochronyprawjednostki.Cociekawe,
niektóreinstytucje,choćnazwaneombudsmanem,niekonieczniepeł-
niątakąfunkcję.PrzykładowoA.Domańska21powołujeinstytucje
quasi-ombudsmanów.
Występujeonalbojakoorganmonokratyczny(np.wPolsce),albo
kolegialny(np.wAustrii).Możeobejmowaćswoimzakresemdziała-
mieckiegoBundestagu(Wehrbeaufragter),Norwegia-ParlamentarnyOmbudsman
ds.AdministracjiPublicznej,Szwecja-ParlamentarnyOmbudsman,RadaEuropy
-KomisarzPrawCzłowiekaRadyEuropy,UniaEuropejska-EuropejskiOmbudsman.
Interesującejest,żewFinlandiiobokParlamentarnegoOmbudsmanadziałaKanclerz
Sprawiedliwości,któregomożnaporównaćodpowiedniozProkuratoremGeneral-
nymwPRL,sprawującymm.in.tzw.prokuratorskąkontrolęprzestrzeganiaprawa.
PodobniewSzwecjidziałarównieżobokombudsmanówparlamentarnychtakżeKan-
clerzSprawiedliwości.Przytoczonewyżejprzykładyzostałyopartenawydawnictwie
RzecznikaPrawObywatelskichpt.Ombudsmanikrajowi-zbiórregulacjiprawnych,
Warszawa2005;atakżedalszeregulacjeprawneuzyskanezniektórychpaństw,które
instytucjeombudsmanawprowadziływokresiepóźniejszym,jakAlbaniaczyCzechy,
uzyskanedrogąwymianyinformacjiprzezBiuroRPO.Por.takżeA.Deryng,Załącz-
nikNr5RzecznikPrawObywatelskichpkt4Instytucjaombudsmanawwybranych
państwach(w:)Prawokonstytucyjne-prawowdiagramach,Warszawa-Bielsko-Biała
2009,s.263;tejże,ZałącznikNr5RzecznikPrawObywatelskichpkt5Instytucjaom-
budsmanawwybranychpaństwach(w:)Prawokonstytucyjne-prawowdiagramach,
Warszawa-Bielsko-Biała2010,s.279.
20Zob.np.B.Banaszak,Prawajednostkiisystemyichochrony,Wrocław1995,
s.173.
21SzerzejA.Domańska,Pozycjaustrojowo-prawnaRzecznikaPrawObywatel-
skich,Łódź2012,s.8.
30