Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ogrodowewobrębiebosketów,wktórychurządzanozarównosceny,jakiwidownie
igdzierozgraniczanowidzówodaktorów16.
Europejskiewirydarzeiogrodoweobiektyteatralnebarokustanowiąewolucję
formrenesansowych,charakteryzującychsięprzepychemarchitektonicznym,bujną
przyrodąiposzukiwaniemharmoniimiędzynaturąasztuką.Istotnymelementem
siedemnastowiecznychzałożeństałsięgeniusloci,czylinaturalnecechymiejsca,
jegousytuowanieprzestrzenne,topografia.Wiązałosiętozideąogrodupostrze-
ganegojakolocusamoenus,wktórymczłowiekczułsiębezpiecznie,odnajdywałazyl
imógłsięoddawaćniepróżnującemupróżnowaniu.Spektakularneefektyuzyskiwa
-
nodziękinowatorskimrozwiązaniomtechnicznym,takimjaknaprzykładogrodowa
hydraulika.WykorzystanojąbardzoskuteczniewpowstałychnapoczątkuXVIIwie-
kuogrodachwVilliAldobrandini,VilliGarzoniczyReggiadiCaserta.Założenia
teprzeistoczyłysięwswoistybarokowyspektaklwrażeń,efektówiluzorycznych
iteatralności17.Podkreślićmożna,żewłaśniewodnyteatrizaskakującerozwiązania
hydrauliczneprzyczyniłysięnajbardziejdorozsławieniawirydarzawVilliAldobran-
dini.JegoopisznajdujemywewspomnieniachAnglika,JohnaEvelyna:
WjednymztychteatrówwodnychznajdujesięAtlas,wyrzucającystrumieńwodny
naniewiarygodnąwysokość,atakżeinnemonstrum,wydającenarogustraszliwe
ryki,aprzedewszystkimwyobrażenieburzyniezwyklejestnaturalne–ztakgwał-
townymdeszczem,wiatremigrzmotami,jakbysięczłowieksamznalazłpośróddzi-
kiegohuraganu18.
WXVIIiXVIIIwiekuteatryogrodowestałysięozdobąmonarszychimagnackich
parkównietylkoweWłoszechiFrancji.ModanaichtworzeniedotarładoNiemiec.
Wybitnyminiekwestionowanymdowodemtegozjawiskajestscenanawolnympo-
wietrzu–kamiennyteatrwHellbrunnpodSalzburgiemwAustrii;dziśtonajstarszy
tegotypuobiektwnowożytnejEuropie19.Unikatowaarchitekturateatruorazcałe-
gozałożeniaprzestrzennego(niemalniezmienionaodczasujegopowstania20)wraz
zwymyślnymiogrodowymiinstalacjamiwykorzystującymiwodęzniezliczonych,
krystalicznieczystychźródełGóryHellbruńskiejdodzisiajzaskakujegościodwiedza-
jącychtomiejsce.Dodaćmożna,żetowłaśniewoda–będącagłównymelementem
16
Ibidem.
17
Ogrody–zwierciadłakultury,t.2:Zachód,red.L.Sosnowski,A.I.Wójcik,Kraków2008,s.199.
18
J.Evelyn,TheDiary,4-6maja1645,cyt.za:Najpiękniejszeogrodyświata,red.C.Holmes,tłum.
B.Ostrowska,Warszawa2002,s.46.
19
OteatrachogrodowychwNiemczechzobacz:R.Meyer,Hecken-undGarten-TheaterinDeutschland
imXVIIundXVIIIJahrhundert,Emsdetten1934.
20
Pałacbyłwzorowanynamodnychwówczaspodmiejskichwłoskichwillachokreślanychmia-
nemUvillasuburbana”.Salzburskabudowlaswojepołudniowewzorceprześcigaławfinezyj-
nościioryginalnościrozwiązańarchitektonicznych.Istniejewjejpierwotnymstyluistanowi
prawdziwąperłęarchitektury,najwspanialszyrenesansowypałacletninapółnocodAlp.
41
