Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Układarchitektonicznyteatrówogrodowychorazzastosowanerozwiązaniapla-
styczneiscenograficzne,wktórychwykorzystywanoszpalerystrzyżonychroślin
iżywopłotówwyznaczającychgranicepodziałuróżnychstrefiimitującychscenę,
kulisy,gabinetyimiejscedlawidowni(ilustr.14i15),zawszebyłypodporządkowane
gustomwłaścicielaogroduistanowiływyrazjegobogactwaikultury.
WPolscewśródteatrównawolnympowietrzu–wedługpodziałuBarbaryKról26–
występowałyteatryprowizoryczne,stałeizielone.Pierwszeznichograniczałysię
wzasadziedoprzygotowaniascenyimiejscadlawidowni;wznoszonojenaspecjal-
neokazjewogrodach,parkachinaplacachmiejskich,apozakończeniuprzedsta-
wieniademontowano.Teatrystałe–należącedodrugiejwskazanejgrupy–wzno-
szonoztrwałegomateriałunawzórteatrówantycznych
27
.Wymienionejakotrzecie,
teatryzielone,możnanatomiastnazwaćzmiennymi,ponieważstanowiłyprzeci-
wieństwobudowlistałych.Podziałtennieuwzględniateatrów,wktórychistotnym
elementemdekoracyjnymbyłyinstalacjeimotywywodne(jaknaprzykładwe
wspomnianymjużwyżejThéâtred’Eau),ponieważmogłyonebyćwykorzystywane
wmniejszymlubwiększymstopniuwewszystkichtrzechgrupach.Ponadtoprzyję-
taklasyfikacjarównieżniejestradykalna,gdyżwwieluprzypadkachwybraneele-
mentystrukturalneteatrównawolnympowietrzuwzajemniesięprzenikałyiuzu-
pełniały28.
WPolsceexemplumteatrujednownętrzowegomożebyćamfiteatrwNieborowie.
Byłtoobiekt,któryniemiałnawetwyodrębnionejsceny,ajedynieobniżonypar-
ter29(tzw.boulingrin30)wobrębiepodkowyrampy31.Jegodosyćskromnewymiary
(25x38m)–wedługGerardaCiołka–podkreślajądekoracyjnąfunkcjętegoelemen-
tuogrodowego
32
.Polskieodpowiednikieuropejskichwielownętrzowychteatrów
ogrodowychstanowiłynatomiastobiektywLaszkachMurowanych(znanyzplanu
Kleinaz1734r.)orazwOgrodzieSaskimwWarszawie(istniejącyokoło1760r.).Teatr
wLaszkachMurowanychmieściłsięwobszernymbocznymboskiecieimiałimpo-
nującerozmiary(ok.45mszerokościna100mdługości),ateatrwOgrodzieSaskim
byłodniegotrochęmniejszy(35x86m)izajmowałnarożnyklinboskietunieda-
lekopałacuBłękitnego;obydwacharakteryzowałysięfunkcjąużytkową.Wielo-
wnętrzowezałożeniatorównieżwyróżniającysiędekoracyjnymcharakteremteatr
wPuławach(takżez1760r.)orazteatrwogrodzieUjazdowskim(zok.1780r.),mający
kształtodmiennyodtradycyjnych,założonywdużymromboidalnymboskiecie.Na
26
B.Król,Teatrynawolnympowietrzu...,s.73;B.Król-Kaczorowska,TeatrdawnejPolski.Budynki.
Dekoracje.Kostiumy,Warszawa1971,s.28.
27
R.Meyer,Hecken-undGarten-Theater...,s.227-229.
28
B.Król-Kaczorowska,TeatrdawnejPolski...,s.29.
29
Parter(fr.)topłaskitrawniklubkwietnik,którytworzyłornamentiwypełniałpowierzchnię
renesansowychibarokowychogrodów.
30
Boulingrin(fr.)toparterlubtrawnikwkształciepłaskiejnieckizobniżonączęściąśrodkową.
31
Rampatookreśleniepoziomegolubpochyłegochodnikaprowadzącegowzdłużkrawędzi
tarasulubnasypuwogrodzie.
32
G.Ciołek,TeatryogrodoweXVII...,s.11.
43
