Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
twierdzić,żepaństwamorskiekontrolująceszlakimorskie
sąimmanentniesilniejszeodlądowych127,toistniałyteż
ważnedlaświataszlakilądowe.Przykłademjestdawny
JedwabnySzlakłączącyChinyzEuropą,biegnącyprzez
AzjęŚrodkowąiLewant.Obecnieistniejącasieć
niezbędnychdlafunkcjonowaniagospodareklądowych
gazociągów,ropociągów,liniikolejowych,autostrad,
którezapewniająkomunikacjępomiędzyobszarami
obfitującymiwzasoby,samazsiebiestanowirównież
obiektywnąrzeczywistośćgeopolityczną128.Ktowie,czy
prawoMahananiezostaniezrewidowane,gdyby
wprzyszłościlądowemasyEurazjiskomunikowane
zapomocąnowychtechnologiitransportowychzmieniły
regułygry,dającprzewagęgeopolitycznemu„Lądowi”129.
Imperialądowenierezygnowałyzresztązeszlaków
lądowych,wszczególnościwzdłużgłównychrzek.
Osmanowienaprzykładprowadziliekspansjęszlakami
komunikacyjnymiwdwóchkierunkachdodwóch
oddzielnychcentrówzasobowych.PierwszymdoEuropy
przezBałkanydodolinyDunaju(zabezpieczeniemflanki
tejekspansjibyłoopanowanienapółnocodDunajuujścia
PrutuiDniestrudoMorzaCzarnegowBramie
MołdawskiejidalejwgóręDniestruiBohunaPodole,
coprowadziłodokonfliktuzRzecząpospolitą).Drugi
kierunek–doPersjiprzezAzjęMniejsząiMezopotamię
wzdłużEufratuiTygrysu.
Wwymiarzemilitarnymwojnanamorzujestzupełnie
innaodwojnynalądzie130.Bitwymorskiemajątendencję
dodefinitywnychrozstrzygnięć,arazuzyskanaprzewaga
namorzuorazniezakłóconydostępdobaziportów
nabrzeguzamieniasięwprzewagęwkolejnych
starciach131.Przewagaliczebnaitechnologicznanamorzu
maogromneznaczenie,gdyżniemożnasięschować
(zwyjątkiemokrętówpodwodnychwprowadzanych
dosłużbyodpoczątkuXXw.),aniwykorzystać
ukształtowaniaterenu,obszarówzurbanizowanych
itp.132.Jedynąróżnicęstanowiąstrefywódprzybrzeżnych
(
littoralwaters
),którychunikająjakogniawielkiefloty
zewzględunazagrożenieokrętamipodwodnymi
