Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
konstytucyjnym.Rządmusiałsięliczyćzwoląobywateli.
Większościznanychzhistoriiwojenniebyłobywcale,
gdybydecyzjeichrozpoczynaniazależałyodgłosowania
powszechnego,anieodsztabówiośrodkówrządzenia.
Pacyfizmnaszejszlachtyniewynikałzpolskich,
litewskichczyruskichcnótnarodowych,leczztypu
ustroju.ZaJagiellonówkrólmiałprawosamodzielnie
rozpocząćwojnę,aleprowadzićjąmusiałżołnierzem
zaciężnymipłacićmuzwłasnejszkatuły.Niewolnobyło
bezzgodysejmunakładaćnowychpodatkówani
zwoływaćpospolitegoruszenia.Jagiellonówzabrakło.
Ogółherbowymiałterazsamokreślićprzyszłyustrój
państwa.
Pacyfizmszlachtyzaliczyćnależydogłównych
przyczynpóźniejszejkatastrofyRzeczypospolitej.Miała
onawieluwrogów,leczszczególnietrudnojejbyło
zastosowaćnajlepsząformęobrony,którąprzeważniejest
atak.Przyczyniłosiętowalniedonaszejzguby.
Niejesttozbytoptymistycznyosądsprawludzkich.
Tymgorzej,żesłusznychyba.
JanKochanowskiniebyłwswejdobieunikatem.Nie
onjedenpojmował,wjakimbłogostanieprzyszłożyć
obywatelomRzeczypospolitej.Wiadomościzeświata
napływałydoniejobficie,zarównoPolacy,jakLitwini
podróżowalichętnie.Publicystykazwięźle
podsumowywałaspostrzeżenia:wHiszpaniityrania
iserwilizm,weFrancjiiwNiemczechrzezie,wCzechach
inaWęgrzechucisk,wMoskwiebestialstwoIwana
Groźnego.
Magnatomwiodłosięunasznakomicie,szlachcie
naogółwcaledobrze,nawetchłopujeszczenie
najgorzej.Ograniczonewprawachpolitycznychmiasta
przeżywałyokresrozkwitu,jakijużnigdywprzyszłości
powtórzyćsięniemiał.
