Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
Wpolskiejtradycjizasadytemiałyswójpoczątektakżewodległej
historii,sięgającejczasówBolesławaChrobrego,którywedługrelacji
J.Długoszaprzyznawałniektórymosobomubogimprawodokorzysta-
niazpomocyprawnejzurzędu4.StatutyWiślickiestanowiły,żekażdy
człowiek,niezależnieodstanu,możeipowinienmiećadwokata.Przy-
wileje-czerwińskiz1422r.ijedlneńsko-krakowskiz1433r.,apóźniej
nieszawskie-zagwarantowałyszlachcieochronęprzedkonfiskatą
iuwięzieniem.Szlachcicniemógłbyćuwięziony,amajątekjegoskon-
fiskowanybezwyrokusądowego.W1791r.przywilejetezostałyroz-
szerzonenamieszczan.Przywilejeczerwiński,jedlneńsko-krakowski
inieszawskiezgwarancjąneminemcaptivabimusnisiiurevictum
(czylinikogonieuwięzimybezwyrokusądowego),zakazemkonfiskaty
mieniabezwyrokusądowegoorazkontradyktoryjnościąpostępowania
byłykamieniemmilowymwdrodzerozwojurzetelnegoprocesu
wpolskimsystemieprawnym.Należypodkreślić,żePolskanależała
dotychnielicznychwówczaskrajówEuropy,wktórychkwestiapraw
obywatelskichbyłanietylkoprzedmiotemrefleksjidoktrynalnej,ale
iskładowąpraktykiżyciapublicznegowpaństwa5.
Dozinstytucjonalizowaniasięwsystemachprawnychprawado
rzetelnegoprocesuniewątpliwiejednakprzyczyniłosięupowszechnianie
siękoncepcjiprawiwolnościczłowieka,dziękiXVII-wiecznymindy-
widualistycznymkoncepcjomprawanatury.Podstawątychkoncepcji
byłamyślprzyznaniakażdemuczłowiekowizsamejistotyczłowieczeń-
stwapewnychniezbywalnychpraw.Wskazywano,żeistnienietych
prawjeststarszeodinstytucjipaństwa,stądpaństwoniemożejednostki
ichpozbawić.Podwpływemszkołyprawanaturyzaczęłasięrozwijać
teoriaumowyspołecznej,zgodniezktórąspołeczeństwozawiera
umowęzpaństwemiprzekazujemuuprawnianiawładcze,otrzymując
wzamianochronęprawobywateli.Zawierającumowęzpaństwem,
ludzieniewyrzekająsięswychpraw,wręczprzeciwnie,uzyskująich
formalnągwarancję.Pierwszymipisanymidokumentamikonstytucyj-
nymidotyczącymiprawjednostkibyłyangielskaWielkaKartaWolności
(1215r.),HabeasCorpusActz1679r.,amerykańskaKartaprawiDe-
klaracjaniepodległości(1776r.),francuskaDeklaracjaprawczłowieka
4A.Kisza,Z.Krzemiński,R.Łyczywek,Historiaadwokaturypolskiej,Warszawa
1995,s.18in.
5R.Kuźniar,Prawaczłowieka.Prawo,instytucje,stosunkimiędzynarodowe,War-
szawa2008,s.21.
23