Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
Rozdziałpierwszy.Zagadnieniawstępne
Tojustyniańskiepojęcieiusnaturaletwórczooddziaływałonapóźniejszeteoriepra-
wanaturalnegoorazmiałowpływnarozwójideiprzyjmowanejwewspółczesnych
systemachprawapublicznego,mówiącej,żeczłowiekmaprawa,któresąwcześniej-
szeodspołeczeństwaiodumowyspołecznejl
§9.Iuscommune–iussingulare
§9
Innympodziałemwystępującymwrzymskimprawieprywatnymbyłorozróż-
nienie,niezawszeostre,naprawoprzysługująceszerokiejgrupieosób(ius
commune)iprawoszczególne,wyjątkowe,odnoszącesiędopojedynczychzdarzeń
lubosóbbądźściśleokreślonejgrupyosób(iussingulare)lWźródłachtopierwsze
pojęcieoznaczałoinstytucjelubzasadyprawnestosowanegeneralnie,podczasgdy
drugieodnosiłosiędorozporządzeńwyjątkowych,wymykającychsięgeneralnejlo-
gicesystemuprawnegol
Prawoszczególnezatemobejmowałonormystanowiącewyjątekodogólnych
uregulowań;jakoprzykładiussingularemożnawskazaćtestamentżołnierski,
którymógłbyćzawartybezobowiązkuzachowaniaformyprzepisanejprawem
powszechnyml
Iussingulareniekiedybyłookreślaneterminami:privilegium,benefciumlubfavor.
§10.Iusvetus–iusnovum
§10Wokresiepryncypaturóżnicepomiędzyiuscivileiiusgentiumzacierałysięprzede
wszystkimnaskutekciągłegoposzerzaniakręguobywatelirzymskichlPoogłosze-
niuwspomnianejjużConstitutioAntoniniana(+§6),nadającejobywatelstwobez
maławszystkimwolnymmieszkańcomimperium,dawnerozróżnieniaiprzeci-
wieństwapomiędzytyminawarstwieniamiprawastraciłyuzasadnienielWokresie
dominatunaoznaczenieprawazwcześniejszychstadiówrozwojuużywanotermi-
nunprawodawne”-iusvetuslubiusantiquumwprzeciwieństwiedoprawace-
sarskiegozawartegowkonstytucjachcesarskich(leges)zwanegonprawemnowym”
-iusnovuml
§11.Iusstrictum–iusaequum
§11
Tekstyźródłowepozwalająwyróżnićpodziałnormprawnychnate,którychna-
leżałoprzestrzegaćrygorystycznie,ściśle,zgodniezliterąprawa(iusstric-
tum),orazte,którenależałostosować,uwzględniajączasadydobrejwiaryisłusz-
