Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
§2.Podziałyprawa
27
Wreszcieaequitasrozumianajestjakonormauzupełniającaprawo,doktó-
rejprawnicyczęstosięodwołują-wtymrozumieniusłusznośćtoklauzula
generalna,korygującasurowośćprawa(aequitaspraeferturrigori-słuszność
przedsurowymirygoramiprawa)l
SzczególnieikonsekwentnieodwoływałsięwRzymiedoaequitasedykt
pretorskilWrezultacietowłaśnieprawopretorskie,stosowanepraktycznie
wprocesie,stałosięgłównymnurtemsłusznościowymwpaństwierzymskim
(patrz§2l4oraz§8l2)lWcześniejaequitas(częstojakobonumetaequum)
leżałaupodłożaakceptowanegospołecznieprawazwyczajowego,uRzymian
zawszefunkcjonującegojakomos(mores)maiorum-dawny,słusznyobyczaj
przodków(patrz§6l2oraz§7l1)l
Zasadasłusznościuwzględnianajestrównieżwprawiewspółczesnym,
zwłaszczawprawieprywatnym(cywilnym)orazmiędzynarodowyml
§2.Podziałyprawa
§2.Podziałyprawa
1.Prawopubliczneiprywatne
WobrębierzymskiegoprawaantycznegojużsamiRzymianiewyróżnialipra-
wopubliczneiprawoprywatnelTaknplTytusLiwiuszpisałoustawieXIIta-
blicjakooźródlewszelkiegoprawa:publicznegoiprywatnego(fonsomnis
publiciprivatiqueiuris)lPodziałtenznanybyłrównieżCyceronowilWjego
ujęciudosferyprawapublicznegonależałysprawyprawodawstwa,uchwał
senatuitraktatówpaństwowych,doprywatnegozaś-testamenty,umowy
ikontraktylWIIIwlprawnikrzymskiUlpiansformułowałdefinicję:Publi-
cumiusestquodadstatumreiRomanaespectat,privatumquodadsingulorum
utilitatem:suntenimquaedampubliceutilia,quaedamprivatim(Dl1,1,1,2)l
Prawempublicznymbyłowięcto,któredotyczyłopaństwarzymskiego,
aprywatnymto,któreodnosiłosiędokorzyści(utilia)poszczególnychjed-
nostek(osób)lSąbowiem,jakuważałUlpian,pewnesprawyużytecznedla
ogółu,innezaśdlaosóbprywatnychlZastosowaneprzezniegokryterium
podziałutoutilitas:korzyść,pożytek,użyteczność,orazinteres-publiczny
lubprywatnyl
Naprawopubliczneskładająsięzatemnormydotyczącestrukturyorazfunk-
cjonowaniapaństwaijegoorganów,awięc-wdzisiejszymrozumieniu-
nplprawokonstytucyjne,administracyjne,atakżeprawokarnel
PrawokarneniestanowiłowRzymieosobnegodziałuprawalLokowało
sięnapograniczuprawaprywatnego(delikty)orazpublicznego(crimina-
utilitaspublica,
utilitasprivata
rzymskieprawo
karne
